Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 6, pod red. F. Sulimirskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, Warszawa 1885, s. 890.

Naliboki, mko, wś i dobra nad rz. Łebieżadą, pow. oszmiański, w 4 okr. pol., gm. i okr. wiejski w miejscu, o 106 w. od Oszmiany a 156 w. od Wilna. Podług Pamiat. kniżki mko N. ma 233 mk. (100 męż. i 133 kob.), podług Korejwy 111 dm, 2342 mk., według nowszych spisów miejscowości 115 dm., 2465 mk. (12 prawosł., 2358 katol. i 95 żydów); znajduje się w niem kościół kat. paraf, drewniany, pod wezw. Wniebowzięcia N. M. P., szkoła żydowska, zarząd gminy, sąd gminny i szkoła ludowa. Położone wśród obszernych lasów, w których znajdują się wielkie pokłady wybornej rudy żelaznej, N. słynęły na całą Litwę hutą żelazną. Obecnie znajduje się w dobrach nalibockich duża fabryka maszyn oraz fabryka wyrobów żelaznych kutych i lanych na folw. Kletyszcze al. Kleciszcze (ob.), dochód roczny której wynosi około 44,000 rs. Dobra N. nabył w 1555 r. od Szemiottów i Zawiszów Mikołaj Czarny Radziwiłł. Należały one później do ordynacyi nieświeskiej i drogą wiana przeszły do ks. Wittgensteinów; od r. 1881 własność ks. Hohenlohe Schillingsfuerst. Zanim wybudowano kościół w N. była tu kaplica, przy której przez ordynatów nieświeskich utrzymywany był kapłan obrz. łacińskiego. Pierwszy kościół z drzewa zbudował w r. 1636 Albrecht Stanisław Radziwiłł, kanclerz. Pleban oprócz pensyi pobieranej z ordynacyi nieświeskiej, miał sobie początkowo wydzielone pola i łąki, jako tymczasowy fundusz. W 1655 r. ks. Albrecht uczynił wieczysty zapis dla kościoła nalibockiego. Pierwotny ten kościół, z niewiadomych przyczyn zrujnowany został i na jego miejsce w 1699 r. wzniesiony został przez Radziwiłłów teraźniejszy kościół, który w 1704 r. konsekrował biskup wileński Konstanty Kazimierz Brzostowski. Kościół ten kilkakrotnie był odnawiany i restaurowany kosztem ks. Radziwiłłów, ostatni raz w r. 1829; obecnie kościół a zwłaszcza plebania wymagają gruntownego odnowienia. Paraf, kat., dek. Wiszniewskiego, ma 4,344 wiernych (2,113 męż. i 2231 kob.). Gmina N. należy do 3 okr. pokoju do spraw włość, w Wiszniewie i do 4 rewiru powołanych do służby wojskowej z pow. oszmiańskiego w m. Wołożynie, składa się z 3 okr. wiejskich (Naliboki, Prudy i Pilnica) i liczy 23 wsie, 404 dm. i 3,628 włościan. W skład okr. wiejskiego wchodzi mko U. I wsie: N., Nestorowicze, Jankowicze, Kreozoty i Jurydyka, razem 784 dusz włośo. uwłaszczonych i 14 b. włośc. skarbowych. Wś N. Ma 14 dusz rewiz.

J. Krz.

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply