Przybysze z innej epoki

– Katarzyna Jaruzelska-Kastory rozmawia z Maciejem Radziwiłłem o przygotowanej przez polską ambasadę wizycie w rodzinnym Nieświeżu

Warto podkreślić bardzo serdeczne a zarazem godne powitanie, przybywających niejako z innej epoki, byłych właścicieli Nieświeża. Najważniejszą osobą spośród wszystkich gości była Elżbieta z Radziwiłłów Tomaszewska, ostatnia żyjąca osoba z rodziny Radziwiłłów, mieszkająca niegdyś na zamku nieświeskim.

Pierwszy raz Maciej Radziwiłł odwiedził Nieśwież na fali pieriestrojki w 1989 roku. Niestety nie spotkał się już z wielce zasłużonym ks. Grzegorzem Kołosowskim, któremu udało się uratować wiele cennych rzeczy z wyposażenia kościoła, kryptę Radziwiłłów, a także zachować samą świątynię czynną przez okres sowiecki. Kościół w Nieświeżu jest wzorowany na rzymskim kościele Il Gesu – Mikołaj Krzysztof Radziwiłł zwany Sierotką zapragnął mieć kościół podobny do włoskiego (wówczas jeszcze nieukończonego), toteż sprowadził architekta Bernardoniego – cała budowla była gotowa już w roku 1593. Sam Bernardoni zaprojektował jeszcze w Nieświeżu jeden z największych kresowych zamków.

Niestety zamek kilkakrotnie był rabowany – mocno ucierpiał w po kampanii napoleońskiej przeciw Moskwie w 1812 roku, potem w czasie II wojny światowej i rządów sowieckich. W okresie międzywojennym wiele cennych dzieł przeniesiono do Warszawy, m.in. archiwum Wielkiego Księstwa Litewskiego, które obecnie jest integralną częścią Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. Duża część zbiorów sprzed 1939 roku znajduje się poza granicami – obrazy zostały w większej części przejęte przez muzeum w Mińsku, część znajduje się na Litwie i na Ukrainie, za to pasy słuckie (Słuck leży kilka kilometrów od Nieświeża, a manufaktura należała do Radziwiłłów) ponoć przechowywane są głównie w Moskwie.

Jak twierdzi kolejny z Radziwiłłów, czuje się on obywatelem Wielkiego Księstwa Litewskiego, którego mit wiele osób łączy właśnie z jego rodziną. Uznaje też Nieśwież za stolicę swojej rodziny – krypta odkrywa niemalże całą historię rodu Radziwiłłów od XVI wieku aż do zmarłego w 1999 r. Antoniego Radziwiłła. W Nieświeżu miały miejsce także istotne dla historii Polski – w roku 1926 nastąpił tam zjazd nieświeski, na którym marszałek Piłsudski porozumiał się z konserwatystami i najważniejszymi ówczesnymi ziemianami. Było to miejsce znaczące również dla gospodarki Rzeczpospolitej – w drugiej połowie XVIII wieku w dobrach Radziwiłłów mieszkało prawie milion poddanych. Ostatni Radziwiłłowie zostali z Nieświeża usunięci przez władze sowieckie w 1939 roku, choć dzięki wstawiennictwu królowej włoskiej (zaprzyjaźnionej z Marią z Branickich Radziwiłłową księżną Biszeta) udało im się opuścić tereny zajęte przez ZSRS.

Opracowanie:Kresy.pl

Źródło: Rzeczpospolita

http://www.rp.pl/artykul/2,322645_Jestem_obywatelem_Wielkiego_Ksiestwa_.html

Zobacz także:

http://kresy.pl/serwis-polski,goniec-kresowy?zobacz/ksiezna-w-nieswiezu

http://kresy.pl/serwis-polski,goniec-kresowy?zobacz/ksiezna-elzbieta-na-bialorusi

Odsłonięcie tablicy ku czci księdza Grzegorza Kołosowskiego:

http://kresy.pl/serwis-polski,goniec-kresowy?zobacz/ku-czci-ks-kolosowskiego

Elektroniczna historia Radziwiłłów:

http://kresy.pl/wydarzenia?zobacz/elektroniczna-historia-radziwillow