Halicz

Halicz (Галич) to małe miasto rejonowe położone nad Dniestrem przy szosie i linii kolejowej ze Lwowa do Stanisławowa.

Ta niewielka dziś miejscowość była w czasach I Rzeczypospolitej ważnym centrum administracyjnym jako stolica jednej z pięciu ziem województwa ruskiego oraz ośrodek powiatu i królewskiego starostwa. Siedzibą starostów w Haliczu był zamek, którego ruiny zachowały się na szczycie góry wznoszącej się nieopodal rynku, nazywanego górą Halicz, której strome porośnięte drzewami zbocza pełnią obecnie rolę miejskiego parku.
Po przyłączeniu Rusi Czerwonej do Polski w 1367 r. Kazimierz Wielki wzniósł na tu drewniany zamek. Rozbudowali go Węgrzy, którzy władali Haliczem w latach 1370–1390. Pierwotny zamek był budowlą drewnianą, otoczoną częstokołem oraz wałami ziemnymi. W 1490 r. zamek bezskutecznie szturmowali chłopscy powstańcy pod przywództwem Muchy, a w 1509 r. forteca zdołała wytrzymać oblężenie Wołochów. Zamek był stale umacniany i rozbudowywany. Najpoważniejszym niebezpieczeństwem zagrażającym zamkowi w XVI w. i w 1 poł. XVII w. były powtarzające się napady Tatarów. Forteca obroniła się przed Tatarami w 1594 r., jednak podczas jednego z następnych najazdów halicki zamek został przez nich spalony i na przełomie XVI i XVII w. odbudowano go już jako warownię murowaną z kamienia i cegły. W 1620 r. zamek ponownie został zniszczony przez Tatarów, którzy pod Haliczem założyli obóz, skąd wyprawiali się na łupieżcze wyprawy po Rusi Czerwonej. Po zniszczeniach zamek ponownie odbudowano. Kolejnych zniszczeń dokonali tu Kozacy Chmielnickiego, którzy zdobyli Halicz w 1648 r. W 1658 r. gruntownej przebudowy i rozbudowy zamku własnym sumptem dokonał ówczesny starosta halicki Andrzej Potocki. Modernizacja fortecy odbyła się przy udziale włoskiego architekta z Awinionu Franciszka Corossiniego, który otoczył ją fortyfikacjami kleszczowo-bastionowymi. Zamek miał plan nieregularnego trójkąta, składał się z zamku górnego i zamku dolnego, miał pięć baszt połączonych murami obwodowymi, trzy bramy oraz kaplicę. W tym okresie halicki zamek, choć stosunkowo niewielki, był jedną z najsilniejszych warowni na Rusi Czerwonej i posiadał stałą załogę wojskową. W 1676 r. jej dowódca Łachocki niemal bez walki poddał zamek Turkom Ibrahima Szejtana, za co później z rozkazu króla Jana III Sobieskiego został stracony. W połowie XVIII w. zamek był już ruiną, a część jego murów runęła w wyniku osunięcia się zbocza góry. W 1796 r. z nakazu władz austriackich rozebrano część ruin. Dalsze zniszczenia przyniosło kolejne osunięcie się zboczy w 1858 r., w wyniku czego runęła wschodnia partia murów. Pozostałości zamku przez następne kilkadziesiąt lat były rozbierane na materiał budowlany. Ochroną konserwatorską objęto je dopiero w międzywojennej Polsce.
Teren halickiego zamku zajmuje obszar ok. 1,7 ha. Do naszych czasów zachowały się jedynie fragmenty murów pięciobocznej południowo-zachodniej Baszty Szlacheckiej, południowa ściana zamkowej kaplicy św. Katarzyny i cześć łączącego obie budowle muru. W 1997 r. rozpoczęto na zamku prace restauracyjne, w wyniku których dotąd odtworzono w całości potężną Basztę Szlachecką ze spiczastym dachem i przyległy do niej niewielki fragment muru ze strzelnicami i biegnącą wzdłuż korony murów drewnianą galerią. Na terenie zamku zachowały się także otaczające go fortyfikacje ziemne: bastiony, kleszcze i głęboka fosa od strony południowej. Spod zamku rozciągają się malownicze widoki na położone u stóp góry miasto i dolinę Dniestru.

Tekst i zdjęcie:

Grzegorz Rąkowski

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply