Po śmierci Światopełka (1113 r.) w Kijowie zaistniała realna możliwość wystąpienia rozruchów mas plebejskich. Bojarzy i zamożni mieszczanie zwrócili się więc do Włodzimierza Monomacha – wnuka cesarza bizantyjskiego Konstantego Monomacha, a syna Wsiewołoda – aby objął on władanie nad ziemią kijowską. Potrzeba silnych i zdecydowanych rządów zdaje się dostatecznie tłumaczyć zaistniały w tym wypadku precedens złamania zasad o dziedziczeniu “ojcowizny”, uchwalonych podczas zjazdu w Lubeczu (1097 r.). Zgodnie bowiem z tym prawem Włodzimierzowi przypadała w udziale dzielnica perejasłwska, którą – wyjeżdżając do Kijowa – od razu przekazał swemu synowi Światosławowi.

Rządy Monomacha przypadły na czas niebywale trudny. Ruś Kijowska, gnębiona walkami dynastycznymi oraz ustawicznym zagrożeniem zewnętrznym ze strony Połowców, podlegała procesowi rozdrobnienia i upadku cywilizacyjnego. Podejmując zdecydowane działania Włodzimierz zdołał pokonać koczowników i ponownie zjednoczyć pod swoim berłem blisko ¾ terytorium dawnego państwa ruskiego. Podporządkował on sobie bowiem również ziemię czernichowską oraz władców ziem, leżących przy granicy z Polską. Zaś swych synów osadził w Nowogrodzie (Mścisława), Perejsławiu (Jaropełka), Smoleńsku (Wiaczesława), księstwie rostowsko-suzdalskim (Jerzego) oraz we Włodzimierzu Wołyńskim (Jerzego).

Spod pióra Monomacha wyszło tzw. Pouczenie – zbiór rad i nauk moralnych, oparty na wyidealizowanej historii życia Włodzimierza. Dzieło to długo uchodziło za tekst spisany z myślą o książęcych synach, w rzeczywistości jednak jego adresatami byli feudałowie, o których poparcie Monomach zabiegał około roku 1100. Za jego panowania została również sporządzona trzecia, tzw. obszerna, wersja Prawdy ruskiej. Owa kodyfikacja prawna dostosowywała dawne przepisy do nowej sytuacji. Normowała kwestię ochrony życia i majątku księcia oraz jego urzędników; regulowała sprawy związane z dziedziczeniem; zabezpieczała interesy zagranicznych kupców oraz ograniczała samowolę feudałów wobec poddanych.

Na kilka lat przed śmiercią Włodzimierz sprowadził do Kijowa swojego syna Mścisława, którego – mimo, iż nie był on pierworodnym – wyznaczył na swego następcę. I rzeczywiście, po zgonie Włodzimierza w 1125 roku, Mścisław objął dzielnicę kijowską bez żadnych przeszkód i umiejętnie sprawował w niej rządy, kontynuując linię polityczną swego ojca.

W świetle powyższych dokonań Włodzimierza Monomacha nie dziwi fakt, iż zyskał on sobie miano jednego z najwybitniejszych władców kijowskich, a życie jego stało się kanwą licznych opowieści historycznych i legendarnych. Według jednej z nich cesarz bizantyjski Aleksy Komnen przesłał Włodzimierzowi na znak szacunku cesarskie regalia (tzw. czapkę Monomacha), które służyły później do koronacji kolejnych carów rosyjskich
i do dnia dzisiejszego przechowywane są w moskiewskim muzeum.

Joanna Małocha

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply