Aleksota

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 1, pod red. F. Sulimirskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, Warszawa 1880, s. 30.

Aleksota, 1). gm., pow. maryampolski, lud. 9250, rozl. 15524 morg., sąd gm. ok. III Godlewo o 7 w., st. p. Wejwery. W skład gm. wichodzą: Aleksota, Bojary, Taboniszki, Czebeliszki, Dębowo, Dobrowola, Dominikanka, Dowgilliszki 2 folw. Drotowszczyzna, Dziewagoła, Fornhejtyszki, Giermaniszki wś. i fol., Girniki-leśne: Gojżany, Ilewicze, Julianowo, Kantaliszki, Karkiszki wś i folw., Kierkieliszki fol., Klukowszczyzna, Koźliszki wś i fol., Łąka-chrapicka, Ł-Wiliniuma, Marwa fol., Marwianka, Mironiszki wś. i fol., Mitkuny, Naugardyszki, Norejkiszki wś i fol. Omole, Oźliszki, Papiszki, Pipie, Poderyszki, Przysłowiecie, Ryngwaldyszki, Sapieżyszki os., S. wś i fol., Sokołowszccyzna I i II, S. Narbuta, S. Łuszczewskiego, Stangwieliszki, Taboryszki, Tyrkiliszki, Wierzby, Wesołe wś. i fol, Wilimy, Wirbiliszki, Wojtyszki i Żegaryszki. 2). A. osa­da utworzona z mka t. n., pow. Maryampol­ski, nad samym brzegiem Niemna, połączo­na mostem, z Kownem, położonem na prze­ciwnym brzegu. Miejsce to słynne z uroczego położenia. Z wysokiej góry, u stóp której leży A. rozciąga się obszerny widok na Kowno, rzekę Wilią łączącą się z Niemnem, i na opiewaną przez Mickiewicza dolinę, dziś przeciętą koleją żelazną. Dzięki swemu położeniu nad Niemnem i w sąsiedztwie Kowna A. stanowi Dość oży­wiony punkt handlowy i służy za rynek zbożowy dla okolicy. A posiada urząd gminny, dwie szkoły początkowe, młyn parowy, fabry­kę gwoździ drewnianych, liczy 80 dm. i 1173 mk., odl. od Maryampola 51 w., od Suwałk 107, od Warszawy 375 w. W 1812 r. tędy się przeprawiła przez Niemen armia Napoleona. 3). A., dobra tamże, utworzone z części wielkich dóbr Freda, obecnie stanowią własność mało­letnich Gawrońskich, wnuków poprzedniego dziedzica Fredy. 4). A., góra na lewym brzegu Niemna, wprost Kowna, obok osady t. n. Góra ta poświęconą była bogini Aleksota, która tak samo jak Milda była boginią miłości i miała tu swoją świątynię. W pobliżu A. znajduje się wyniosłość zwana dawniej Praurimie, dziś We­soła ulubione miejsce mieszkańców Kowna, na którem niegdyś odbywał się obchód święta umarłych, zwany chautury (dziady).