Żarkowszczyzna

Żarkowszczyna (Жаркаўшчына) to niewielka osada leśna w dawnej Puszczy Świsłockiej, która obecnie stanowi część kompleksu Puszczy Białowieskiej.

Osada leży w północno-wschodniej części Puszczy w granicach białoruskiego parku narodowego „Puszcza Białowieska”. Puszcza Świsłocka stanowiła niegdyś prywatną własnością Tyszkiewiczów. W Żarkowszczyźnie zachował się drewniany dworek myśliwski Tyszkiewiczów, zbudowany na przełomie XVIII i XIX w. przebudowany w XIX i XX w. Jest to obszerny budynek na planie prostokąta, o dużych oknach, zasadniczo parterowy, z szerokim piętrowym ryzalitem centralnym, nakryty wysokim dachem. Główne wejście wiedzie przez duży arkadowy podcień wgłębny, nad którym znajduje się balkon. Elewacje dekoruje ozdobne szalowanie z tworzących promieniste układy geometryczne deseczek. Obecnie starannie wyremontowany dworek pełni rolę eleganckiego hoteliku dla gości parku narodowego, turystów i myśliwych.

Obok dworku znajduje się pamiątkowy kamień z napisem w języku francuskim ku czci właściciela dóbr Świsłocz i Puszczy Świsłockiej, hr. Tadeusza Tyszkiewicza (1774–1852), generała wojsk Księstwa Warszawskiego, senatora Królestwa Polskiego, uczestnika powstania kościuszkowskiego, wojen napoleońskich i powstania listopadowego. W 1831 r. generał był cywilnym naczelnikiem powstania, a następnie prezesem Rządu Narodowego na Litwie. Po upadku powstania udał się do Prus, później do Saksonii, wreszcie do Paryża, gdzie mieszkał do śmierci. Za udział w powstaniu władze carskie skonfiskowany mu dobra Świsłocz wraz z Puszczą Świsłocką, która właśnie wówczas została włączona w granice rządowej Puszczy Białowieskiej. Prochy generała, sprowadzone do Polski w 1939 r., spoczęły na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Podczas powstania styczniowego, w dniu 21 czerwca 1864 r., pod Żarkowszczyzną doszło do bitwy, w której oddział powstańczy pod dowództwem Onufrego Duchyńskiego i Walerego Wróblewskiego starł się z trzema rotami piechoty rosyjskiej. Po krótkim boju obie strony straciły po kilku zabitych i rannych. Powstańcy wycofali się w głąb puszczy, a Rosjanie, spaliwszy zabudowania leśniczówki, odeszli do miasteczka Świsłocz.

Tekst i zdjęcia:

Grzegorz Rąkowski