Łysków (Лыскава) to niewielkie miasteczko w rejonie prużańskim na Białorusi, położone na północno-wschodnich obrzeżach Puszczy Białowieskiej.

Znajduje się tu cenny zespół późnobarokowego kościoła i klasztoru misjonarzy, ufundowanych przez właściciela okolicznych dóbr Jana Bychowca w 2 połowie XVIII w. Kościół p.w. Św. Trójcy, został wzniesiony w latach 1763-1785. W 1818 r. przebudowano wieżę. W 1864 r. klasztor skasowano, a w 1866 r. kościół został zamieniony na cerkiew prawosławną, a następnie przebudowany po pożarze w latach 1883-1884. Po II wojnie światowej świątynia była nieczynna i zdewastowana, od kilkunastu lat, po pożarze i zawaleniu dachu znajduje się w stanie postępującej ruiny. Jest to budowla na planie krzyża, z szeroką nawą, transeptem i prostokątnie zamkniętym prezbiterium z dwiema bocznymi zakrystiami. Oryginalnym rozwiązaniem architektonicznym jest płynne wkomponowanie w fasadę wysuniętej ku przodowi czterokondygnacyjnej wieży, której dwie górne kondygnacje wieńczą bryłę kościoła. Elewacje dekorują wiązki pilastrów, różnego kształtu płaskie wnęki, woluty, frontony i rozbudowane gzymsy. Nawa i prezbiterium przykryte są sklepieniami kolebkowymi, skrzydła transeptu i zakrystie – krzyżowymi. W późnobarokowym wystroju wnętrza wykorzystano pilastry, kolumny, trójkątne frontony i fryz. W lewym ramieniu transeptu zachowała się resztka iluzjonistycznej polichromii. Pod kościołem znajdują się obszerne, częściowo zawalone krypty.

Na cmentarzu przykościelnym znajduje się mogiła poety i dramaturga epoki Odrodzenia, prekursora nurtu sentymentalizmu w poezji polskiej, Franciszka Karpińskiego (1741-1825). Karpiński, urodzony na Pokuciu, wychowanek szkół jezuickich w Stanisławowie i we Lwowie, z wykształcenia teolog i filozof, był bywalcem salonów warszawskich i dworów magnackich oraz członkiem słynnego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W 1791 r. otrzymał przywilej królewski na dzierżawę kolonii Kraśnik na wschodnim skraju Puszczy Białowieskiej. Pod koniec życia osiadł w kupionym w 1818 r. majątku Chorowszczyzna (położonym o 4 km na południowy-zachód od Łyskowa), gdzie mieszkał do śmierci. Na początku l. 90-tych zdewastowany grób poety został zrekonstruowany przez specjalistów z Zakładów Mechanicznych PZL‑Wola z Warszawy. Grób ma kształt miniaturowej murowanej wiejskiej chatki z napisem Oto mój dom ubogi.

Naprzeciwko kościoła stoi dwukondygnacyjny korpus klasztoru misjonarzy wzniesiony na planie podkowy w 2 połowie XVIII w. Po II wojnie światowej mieścił się tu szpital, później budynek był opuszczony, obecnie jest w remoncie. Fasadę, zwróconą ku kościołowi, akcentuje płytki centralny ryzalit. Elewacje zdobią pilastry, boniowane w dolnej kondygnacji, zwielokrotnione na występach ryzalitu. We wnętrzach zachowały się oryginalne sklepienia, w korytarzach – kolebkowe, w dawnych celach – krzyżowe. Na piętrze znajduje się duża sala dawnego refektarza.

Tekst i zdjęcia:

Grzegorz Rąkowski

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply