Dwór w Czaplach

Czaple (Чаплі) to niewielka miejscowość położona nad Strwiążem, o 10 km na zachód od Sambora, przy szosie łączącej to miasto z Chyrowem. W Czaplach zachował się w dobrym stanie interesujący dwór, mieszczący obecnie wiejską szkołę.

Miejscowe dobra, do których należał też niedaleki Humieniec (Гум’янець), stanowiły niegdyś własność Tarłów. W 1 poł. XIX w. Czaple stały się własnością Lubomirskich, którzy wkrótce sprzedali je podstolemu koronnemu Aleksandrowi Maciejowi Borzęckiemu, ten zaś wybudował tu swoją okazałą rezydencję. W 1837 r. Honorata Borzęcka sprzedała Czaple Jędrzejewiczom – rodzinie pochodzenia ormiańskiego. W ich ręku majątek pozostał do okresu międzywojennego, kiedy to przeszedł w ręce Gumińskich i pozostał ich własnością do 1939 r.

Dawna rezydencja Borzęckich w Czaplach – wspominany w źródłach okazały zamek, którego ruiny przetrwały do I wojny światowej, a dziś nie ma po nim żadnego śladu – na początku XIX w. musiała już znajdować się w stanie nie zdatnym do zamieszkania, bowiem w pierwszej połowie tego stulecia Borzęccy bądź też już nowi właściciele – Jędrzejewiczowie – wybudowali tu nowy dwór, który przetrwał do naszych czasów. Jest to budowla klasycystyczna, parterowa, wzniesiona na planie silnie wydłużonego prostokąta, nakryta spłaszczonym czterospadowym dachem. Od frontu znajduje się zajmujący większą część fasady oryginalny bardzo szeroki portyk wgłębny, z czterema parami kolumn. Od strony ogrodu centralną cześć elewacji akcentuje ryzalit z czterema pilastrami dźwigającymi trójkątny szczyt. Elewacje budowli, poza portykiem i ryzalitem, pokrywają głęboko żłobkowane tynki, tworzące rodzaj listew, a wieńczy je szeroka opaska z częściowo zachowanym fryzem tryglifowym oraz gzymsem kroksztynowym. W otoczeniu dworu znajdują się fragmenty przerzedzonego starego drzewostanu, będące pozostałością dawnego parku dworskiego.

Tekst i zdjęcia:

Grzegorz Rąkowski