Cerkiew obronna w Murowance (Małomożejkowie)

W niewielkiej miejscowości Murowanka (Мураванка) w rejonie szczuczyńskim na Białorusi, znanej też pod nazwą Małomożejkowo, położonej przy linii kolejowej z Mostów do Lidy o ok. 20 km na wschód od Szczuczyna znajduje się jeden z najcenniejszych w tym kraju zabytków architektury gotyckiej.

Jest to gotycka cerkiew obronna zbudowana z cegły i kamienia w 1 poł. XVI w. Była to świątynia pierwotnie prawosławna, później unicka. Została zamknięta po 1839 r. z polecenia władz carskich, a po 1863 r. przywrócona do kultu jako świątynia prawosławna. Podczas przebudów w latach 1817 oraz 1871-1872 do fasady przybudowano niewielką kruchtę, podwyższono zachodnie wieże i obniżono dach. Ponownie zamknięta po I wojnie światowej, została w 1928 r. zamieniona w kościół katolicki w 1928 r. Po raz kolejny zamknięta po II wojnie światowej przez pewien czas funkcjonowała jako muzeum. W 1991 r. świątynia została zwrócona katolikom, jednak jeszcze w samym roku odebrano ją i przekazano prawosławnym. Obecnie, po remoncie, funkcjonuje jako cerkiew prawosławna.

Cerkiew, otoczona starymi drzewami i stojąca na niewielkim wzniesieniu ma piękną, harmonijną sylwetkę. Jest to budowla trójnawowa, wzniesiona na planie prostokąta, z czterema cylindycznymi narożnymi wieżami, kryta dwuspadowym dachem. Elewacje są częściowo otynkowane. Biel tynków pięknie kontrastuje z surową czerwienią gotyckiej cegły zachowanej w elewacjach wież i ścian bocznych. Ściany zewnętrzne są ozdobione płytkimi otynkowanymi wnękami zwieńczonymi podwójnymi łukami. Fasadę wieńczy wysoki trójkątny szczyt ozdobiony dwoma rzędami blend. Nawy nakryte są gotyckimi sklepieniami kryształowymi. Pod świątynią znajdują się sklepione piwnice. Wewnątrz świątyni znajduje się tablica z 2 połowy XVIII w. z łacińską inskrypcją ku czci kolatorów cerkwi – rodziny Kostrowickich z niedalekiego Kościeniewa.

Tekst i zdjęcie:

Grzegorz Rąkowski