Nahujowice

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 6, Warszawa 1885, s. 880-882.

[s.881]

Lwowie 25 czerwca 1673 potwierdzonego, prosząc, aby przy tych prawach i wolnościach sobie nadanych zachowani byli; przytem onych zachowaliśmy. Pokazał prawo Michał Ihnatow na łan hajducki de dat. w Janowie die 12 stycznia 1682, w którym, żema pewną ro­lę gromadzką do łanu hajduckiego przyłączo­ną, tedy aby wszystkie podatki z tej roli co będzie należało wedle rewizyi do gromady płacić nakazujemy, a łan hajducki wolny ma zostawać od tych podatków.” Inwentarz z r. 1760 (Rkp. Ossol. 1632, str. 11, 13, 14), po­daje następujące szczegóły o żupie: „Z przy­jazdu od Podbuża most z dylów na ligarach aż do bramy ułożony. Brama alias wrota w słupach podwójne, z wierzchu na kunach że­laznych, u spodu na biegunach daszkiem po­kryte, przy nich komora z drzewa łupanego, do której drzwi na biegunach z wrzeciądzem i skoblem, pomost i pułap z dylów, żłób i dra­biny dobre, dach tak nad komorą jako i staj­nią gontowy, dobry; koło tej stajni suszarnia nowa z drzewa łupanego, do sieni drzwi na biegunach z wrzeciądzem i skoblem; z sieni do izby drzwi niomasz tylko odrzwi; w izbie okien 3 bez szyb, trzecie małe, pułap dobry; z izby do komory drzwi na zawiasach z wrzeciążem i skoblem, podłoga i pułap z dylów dobry, da­lej idąc budynek stary, przed nim ganek na słupach 8 jodłowych, dach nad nim gontowy zły, z ganku drzwi do sieni na biegunach z zakrętkiem drewnianym, w sieni pomost z dy­lów zły, na prawej stronie izdebka stara, wcale zrujnowana, po lewej stronie izba, do niej drzwi na zawiasach i hakach intus z haczy­kiem żelaznym, okien 3 w drewno oprawnych, pod nimi ławy 2, piec kaflowy nie zły, komin z gliny lepiony, piec piekarski dobry, pułap dobry, podłoga zła. Dalej idąc ku drugiej bramie wieża mała na czehryn, z drzewa w słupy budowana, częścią dachem gontowym częścią dranicami pokryta, drzwi do niej dwo­je na biegunach z zasuwami drewnianemi. Czehryna dobra o kluczach 8 niezałożona i nic w niej ad praesens nie robią. Kadź przy tym­że czehrynie surowiczna, dobra, denkiem na­kryta; przy tej wieży szopka na 5 słupach i przypusnicach pod dachem gontowym, przy tej wieży wrota ku wsi podwójne z tarcic, no­we, w słupach starych, od dołu na biegunach, od wierzchu na kunach żelaznych, z poręczą i kuną żelazną do zamknięcia, przy nich furtka od spodu na biegunie, od wierzchu na kunie żelaznej z wrzeciężem i skoblem, te wrota z furtką daszkiem gontowym przykryte; od tych wrót niedaleko kierat stary z drzewa budo­wany, do niego drzwi na biegunach drewnia­nych z zasuwą intus drewnianą i okno surowiczne, nad którem rusztowanie złe, koła kieratu, lina i kosze dwa niezłe, dach nad całym kieratem gontowy dobry; dalej idąc wieża stara drewniana, dachem drewnianym po czę­ści dranicami pokryta, w której izdebka, gdzie przedtem pisarz mieszkiwał, zrujnowana, tyl­ko ściany i te walą się w tej wieży. Panew nowa o kluczach 100, z wieży komora na sól, z drzewa bndowana, dachem gontowym po­kryta, do niej drzwi na biegunach z wrzecią­żem i skoblem, pomost z dylów dobry; z ko­mory, na dwór wyszedłszy, komórka mała, pu­sta, do wieży przybudowana, podle tej komór­ki przypustnica na słupach, dachem gonto­wym pokryta. Wieża druga nowa, w roku przeszłym postawiona, z drzewa łupanego jo­dłowego, w słupy na podwalinach, dachem gontowym zakryta, do której drzwi dwoje, je­dne od wieży starej, drugie ku szopie na sól, na biegunach drewnianych, z zasuwami dre­wnianemi. Panew o kluczach 100 od półtora roku zażywana. Kadzi surowicznych dwie, z wieży komora na sól z drzewa, wraz z wie­żą budowaną, drzwi do niej na bieguuach dre­wnianych, z wrzeciążem i skoblem, w tej ko­morze pomost z dylów dobry na wieżę, szopa na sól na słupach jodłowych, wzdłuż łokci 65, wszerz 4, dachem gontowym pokryta. Do tej­że żupy kierat drugi na wsi drewniany, gon­tem kryty, do niego drzwi na biegunach, z za­suwą drewnianą i okno surowiczne dobre, koła kieratu cum omnibus requisitis z koszami dwoma i lina nie złe. Podsadkowie tej żupy wymienieni po nazwisku w liczbie 33 (nazwi­ska niektóre: Pętak, Kałmuk, Czerepowski, Haczkiewicz, Gudziula, Dzidacz, Kaweczka, Kaziuta, Glinka, Parteka, Halików, Dumir, Sopotnicki, Sudoryk), między nimi 3 żydów. Powinności tych podsadków: Na oczeretkę, kiedy potrzeba w interesie skarbowym, cho­dzą, a którzy mają woły, tedy do innej żupy po żelaza jechać powinni. Ciż pogłównego seu czynszyku płacą zł. 50, zkupnicy sztukowe i kupne al. targowe zł. 40.“ O wsi samej czytamy tamże (str. 59 i 60): „Wieś osiadła na łanach 24 ½ (videlicet sianych łanów 14, koszonych 7, pustych 3 ½ ). Z osobna wójtowskich łanów 2, wolniczy 1, sołtyski 1, popowski 1. Chlebnika ad praesens znajduje się in N-ro 141. Czynsze tej wsi (wymienione szczegółowo) wy­noszą 1058 zł. 7 gr. 3 den., ad haec wolniczy in N-ro 5, to jest: Stefan i Iwan Kimakowicz, Wasyl Drohobycki, Stefan Steniuków, Kość Łaniów. Ci wszyscy pół łanu trzymają, z którego lasów pilnować powinni i żupie ta­mecznej nadsługować, jednak hybernę i expenszczyznę płacić mają. Drugie pół łanu wolniczego zakontraktowali Michał Drohobycki i z innymi in N ro 8, z którego do kary w je­sieni co rok płacić mają zł. 40, tudzież hyber­nę i expenszczyznę i do pilnowania lasów być pomocnymi powinni. Z gruntu Mostów vel

[s.882]

Mościsków czynszu zł. 15, na które nikt prawa niepokazał. Plebański łan pod górną cer­kwią leżący, do tejże cerkwi należy, podług de­kretu komisarskiego, który ks. Stefan Kimakowicz, pleban tejże cerkwi coram praesenti comissione reproduxit. Powinności gromady Nahujowakiej: żadnych innych powinności ta wieś nie pełni, tylko żupę nahujowską opra­wia i reperuje, inne budynki nowe w tejże żupie, jeśli potrzeba, stawia, i sama materyały na budynki z lasów wywozi, żelaza jednak, okna, piece, sam skarb prowiduje. Drew każdy chlebnik, który ma woły, do żup tamecz­nych nahujowskich co tydzień po fur 2. Wój­tostwa w tej wsi cum jurisdictione posessorem ImP. Eliasz Turkuł, pułkownik JKM. za przywilejem, który produxit, vigore którego onera fundi, hybernę ua gardekurów JKM. płacić tenetur. Lasy przy tej wsi: Las duży jodłowy, czarny nazwany, do budynku zgo­dny, który w konserwacyi być powinien, ja­koż i teraz w dobrej sytuacyi zostaje. Za­pust od Podbóża jodłowy. Chaszcze drobne od granicy uniatyckiej i jasienickięj, oraz i uruskiej.“ Wedle wykazu kwarty na r. 1770 wynosiła prow. z wójtowstwa nahujowskiego 1886 złp., z czego kwarta 471 złp. 15 gr. Wówczas było jeszcze wójtowstwo w posiada­niu Eliasza Turkuła, zaś przy zajęciu w r. 1779 w posiadaniu Piotra Turkuła. Zajęte wójtowstwo przyłączono do dóbr drohobyckich. W r. 1580 zabronił król Stefan Stani­sławowi Herburtowi z Felsztyna, kasztelano­wi lwowskiemu, staroście samborskiemu, przełożonemu żup, przeszkadzać Wiktorowi Kowalskiemu, dzierżawcy sołtystwa we wsi Nahojowice, w pobieraniu należnych mu danin (Arch. Bernard, we Lwowie, T. t. 73, str. 652). W r. 1656 zatwierdza król Jan Kazi­mierz Stanisława i Aleksandrę Drogockich w posiadaniu sołtystwa we wsi Nahojowice (ib. C t. 405, str. 1091 do 1094). W r. 1735 na­daje August III Józefowi Skrzetuskiemu wój­towstwo we wsi N. (ib, C. t. 541, str. 345 do 348,), Wr. 1556 pozwolił Zygmunt August Stanisławowi z Kuszelowa warzyć sól w N. O żupie tej pisze Siarczyński (Rkp. Ossol. N. 1826): Jest tu studnia wody słonej, dwie w gorszem położeniu zarzucone. Głębokość tej studni 30, a wysokość wody 15 sążni. Sto funtów surowicy daje 11 do 16 funtów soli. Na 2 panwiach wywarza się rocznie 14,000 ctn. soli. Surowica tu słabsza niż w innych miejscach dla znacznej przymieszki cząstek ziemnych.“ Wspomina także Siarczyński o fabryce oleju ziemnego znajdującej się tutaj, jako w okolicy obfitującej w źródła podobne. Obecnie jest tu parę szybów nafty, pogłębio­nych do 20 sążni. O nafcie w N. czyt. Jhrb. der geol. Reich., 1881, str. 161, O salinie czyt. Jahrb. dr. geol. Reich., t. 26, str. 173. Z N. pochodzi rodzina Nahujowskich. W N. ist­niał klasztor bazylianów, który posiadał część tej wsi na uposażenie, na mocy przywileju ja­koby przez Lwa Daniłowicza w 1244 wyda­nego a potwierdzonego w 1566 r. przez Zy­gmunta Augusta. W przywileju tym, wąt­pliwej autentyczności, N. noszą nazwę Baszewo. Część N., która stanowiła dawniejszą fundacyą klasztoru, należała później do bis­kupstwa przemyskiego. Biskup Ryno wy­dzierżawiał ja ludziom świeckim (Hał. istor. Sbornyk, Lwiw, 1854—1860, II, str. 84, 153 do 155; Peremyszlianym, misiacosłow na rik 1853, str. 23: na rik 1854 str. 39. Szematyzm monastyrów bazyliańskich, Lwiw, 1872, str. 174 i 175.). W N. spalono jeszcze w 1764 r. jedną z ostatnich zapewne czaro­wnic. Warzelnie soli zostały zaniechane w 1788 r. Lu. Dz.