Stanisław Baliński

Polski Słownik Biograficzny, t. 1, Kraków 1935, s. 242.

Baliński Stanisław(1782—1813). Ur. w Wil­nie 2 V 1782 r. z ojca Ignacego, cześnika inflanckiego, i Anny Korsakówny. Skończywszy nauki w Uniwersytecie Wileńskim, oddał się literaturze i sztukom pięknym, kształcąc się spe­cjalnie w rysunku odręcznym pod kierunkiem J. Rustema, oraz zajmując się z zamiłowaniem rytownictwem na miedzi. W literaturze najpierwszą pracą jego był przekład wierszem komedji Regnard’a „Gracz”, nieogłoszony jednak drukiem, poczem napisał po francusku życiorys wuja swego, generała Tadeusza Korsaka, prze­znaczony do słownika biograficznego. Po doj­ściu do pełnoletności wyjechał zagranicę, gdzie zwiedzając bardzo szczegółowo Środkową Eu­ropę, kształcił się w językach, zwłaszcza nie­mieckim. Wrócił do Wilna w r. 1805 i prze­tłumaczył „Maksymy i uwagi moralne” księcia Rochefoucauld, które jednak wydano w Wilnie dopiero w r. 1812. W r. 1810 wyjechał z Wilna, przenosząc się na stałe do Warszawy, gdzie mu ofiarowano stanowisko »sekretarza do ekspedycyj zagranicznych w ministerjum sprawiedliwości. Młody, wykształcony i zdolny sekretarz, włada­jący doskonale obcemi językami, pozyskał prędko względy ministra Feliksa Łubieńskiego, który, interesując się żywo w owym czasie przeprowadzanemi w kraju próbami otrzymywania cukru z buraków, polecił B-emu napisanie krótkiego podręcznika tej produkcji. W ten sposób powstała pierwsza w języku polskim książka O fabry­kacji cukru z białych buraków (Warszawa 1811; faksymilowany przedruk Warszawa 1928). Dzieł­ko B-ego zostało przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych rozesłane do wszystkich depar­tamentów Księstwa Warszawskiego, dla oka­zania go chętnym, którzyby tej fabrykacji po­święcić się zamierzali (Archiwum Akt Daw­nych w Warszawie, vol. 19823 i inne, tyczące się fabryk cukru w województwach). Gdy rząd Księstwa Warszawskiego opuszczał Warszawę, udając się za wojskiem, dowodzonem przez ks. Józefa Poniatowskiego, do Krakowa, B. wy­jechał także do tego miasta i tam, w dniu 13 11 1813, mając zaledwie lat 31, życie zakończył. Nie był żonaty, a z najbliższej rodziny pozo­stawił młodszego brata, Michała.

W. Enc. Il.; „Dziennik Wileński” 1817, VI 505 Enc. Org.; Thieme-Becker; Kucharzewski Fel., Piśmiennictwo Techniczne Polskie, W. 1921, II 542; Przyrembel Z., Historja cukrownictwa w Polsce, W. 1927, I 110, 112, 113.

Zygmunt Przyrembel