Józef Chalecki

Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 249-250.

Chalecki Józef, h. wł. (+ 1559), marszałek hosp., syn Michała, starosty owruckiego, i ks. Kroszyńskiej. W r. 1537 razem z bratem Eustachym na polecenie Zygmunta I otrzymał z powrotem ma­jątek rodzinny Chalcz z przyl. po odzyskaniu pow. homelskiego od Moskwy. W r. 1541 był dworza­ninem król., a 1544—53 występował jako staro­sta owrucki, odbudował zamek tamtejszy i utrzy­mywał życzliwe stosunki z okolicznym bojarstwem; z tym też tytułem podpisał z panami Rady W. Ks. traktat, zawarty 15 XII 1551 z Mołdawią. Od r. 1554 należał do marszałków hospodarskich, a 1555 otrzymał starostwa czerkaskie i kaniowskie. Pilnując tych ważnych placówek kresowych, brał udział w przyjęciu poselstwa moskiewskiego, które wiosną 1558 przybyło do Wilna celem omó­wienia ewentualnego współdziałania przeciwko Tatarom. W następnym zaś roku pisa! do panów Rady, przestrzegając ich przed zamiarem Iwana Groźnego wybudowania zamku między Czerka­sami a Chortycą. Do niego odnosi się przytoczona w »Dworzaninie« L. Górnickiego opowieść o zna­nym na Litwie weredyku Ch., star. czerkaskim, który, »stojąc przy królu starym w Wilnie na pa­łacu«, w dowcipny sposób zwracał mu uwagę na zdzierstwo, praktykowane przez pisarzy W. Ks., przy czym podobno miał na myśli swych szwagrów

[s. 250]

Skumina Tyszkiewicza i Kopcia. W r. 1559 starostwa jego otrzymuje ks. Michał Wiśniowiecki, a w grudniu 1561 »listy wojenne« zostały skiero­wane do wdowy po Ch., Fedorze z Kopciów, która jeszcze przy popisie rycerstwa litewskiego 1565 występuje wśród »pań wdów«, potem zaś wyszła za marsz. Benedykta Jurahę. Przedtem Ch. był żonaty już dwukrotnie: z Dobrochną ks. Hołowczyńską (I-o v. ks. Drucką-Horską) i z Hanną Korsakówną. Z tych trzech małżeństw zostawił liczne potomstwo: pierwsze pokolenie rodziny, któ­re stało się już przeważnie katolickim i polskim. Halecki O., Ch. na Ukrainie, »Mies. Herald. « 1910, 139; Akty wil. kom., XVII, XXI; Russk. istoricz. bibl. XXXIII 243; Sbornik russk. istor. obszcz. LIX; Malinowskij J., Sbornik mat. k’ist. panów rady, Tomsk 1901; Lubawskij M., Lit.-russkij sejm, Moskwa 1901.

Oskar Halecki