Jakub Murza Buczacki

Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 83-84.BuczackiJakub Murza

, h. Tarak (um. 1835), Tatar litewski, muzułmanin. Ur. ok. 1745, po ojcu swym Józefie, rotmistrzu kawalerii naro­dowej, odziedziczył część dóbr Małaszewic, Lebiedziewa i Michałkowa w pow. bialskim na Podlasiu. Żądny przygód i doświadczeń życio­wych, zaciągnął się do przybocznego orszaku ks. G. Potemkina, a następnie w r. 1786 do artylerii Szczęsnego Potockiego, wojewody ru­skiego. Gdy Potocki przystąpił do Targowicy w r. 1792, B. opuścił kraj i udał się przez Bałkan do Turcji i Arabii. W ten sposób odbył prze­pisaną muzułmaninowi pielgrzymkę i poznał ję­zyki wschodnie. Powróciwszy z podróży po r. 1795, gospodarzył w swej ojcowiźnie i spra­wował obowiązki sędziego pokoju pow. bial­skiego. Wśród ludności powiatu cieszył się za­ufaniem i szacunkiem, zwłaszcza że, choć prawo­wierny muzułmanin, daleki był od jakiejkolwiek niechęci w stosunku do innych wyznań. W r. 1818 obywatele pow. bialskiego wybrali B-go swoim posłem na sejm Królestwa Polskiego, ponieważ zaś sędzia nie był w stanie opędzić kosztów tego zaszczytu, mając majątek mocno nadszarpnięty w czasie ostatnich wojen, pospieszyli mu z po­mocą materialną. Mandat poselski piastował B. do r. 1822. Zmarł w swym majątku 90–letnim starcem, pozostawiając z żony Zofii z Koryc­kich trzech synów i córkę. Jeden z wnuków B-go, Albert, brał udział w powstaniu 1831 r. jako podoficer pułku ułanów, odznaczony za męstwo srebrnym krzyżem. Syn B-go, Selim, dokonał z pocz. XIX w. wspólnie podobno z drugim Tatarem przekładu Koranu z oryginału arab­skiego. Rewizji tego tłumaczenia dokonał syn Selima, Jan, zmarły młodo w r. 1857. przed ukończeniem druku Koranu, który wyszedł w Warszawie r. 1858 z nieścisłym objaśnieniem w tytule, że jest to przekład Jana B-go.

Kryczyński St., Jakób Tarak Murza Buczacki, “Przegląd Islamski”, r. 1935, z. 3-4, s. 14-16; Bartoszewicz J., Pogląd na stos. Polski z Turcją i Tatarami, W. 1860, 125-6; Dziadulewicz St.,

[s. 84]

Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Wil. 1929, 74; Księga pamiątk. w 50. rocznicę powst. 1830, Lw. 1881,128; Szymkiewicz J., Literatura relig. Tatarów lit. i “Rocznik Tatarski”, Zamość 1935, II 140.

Stanisław Kryczyński