Z Lwowskiej Fali do Radia Wolna Europa

Wspomnienia Włady Majewskiej zatytułowane “Z Lwowskiej Fali do Radia Wolna Europa”, wydane przez Wydawnictwo Dolnośląskie, to pozycja ze wszech miar godna polecenia.

Powinna bezwzględnie znaleźć się w biblioteczce każdego miłośnika Kresów Południowo-Wschodnich , a Lwowa w szczególności. Wspomnienia napisano w formie kresowej gawędy. Emanują szczerością i autentycznością. Nie ma w nich mitologii, czy koloryzowania faktów. Dodatkowym atutem publikacji jest kilkaset zdjęć sprawiających, że kolejne strony autobiografii Włady Majewskiej przesuwają się jak obrazy w kamerze telewizyjnej. Zaletą omawianej pozycji jest także fakt, że autorka unika omawiania faktów historycznych dobrze znanych, co jest manierą autorów tego typu, ale koncentruje się na osobistych przeżyciach, co jest najcenniejsze. Poznajemy atmosferę przedwojennego Lwowa. Autorka miała szczęście ocierać się o najwybitniejsze postacie grodu Lwa. Mieszkała obok pałacu arcybiskupa Józefa Bilczewskiego, którego kamerdyner często przynosił słodycze “dla dziewczynki”, która “tak ładnie śpiewa na ganku”. Religii w Szkole Sióstr Benedyktynek uczył ją przyszły arcybiskup Eugeniusz Baziak. Z relacji Włady Majewskiej wiele można dowiedzieć się o poziomie lwowskiej inteligencji. Jej ojciec znany lwowski adwokat w sprawach dotyczących jej edukacji rozmawiał z nią tylko po łacinie. Czy dziś w Polsce są jeszcze mecenasi znający ten język. Ojciec pani Włady namawiał ją jeszcze do tego, by uczyła się także greki.

Na studiach prawniczych na Uniwersytecie Jana Kazimierza profesorami Włady Majewskiej byli m.in. tej miary uczeni co prof. Oswald Balzer, prof. Ludwik Ehrlich, prof. Marceli Chlamtacz i prof. Roman Longchamps.

Autorka po mistrzowsku opisuje atmosferę dzielnicy, w której się wychowała, czyli ukochanego Łyczakowa. Dzielnica ta dzieliła się na Dolny i Górny. Z wynurzeń Majewskiej poznajemy wiele lwowskich niuansów jak chociażby ten, że gwara lwowska czyli “bałak” była zróżnicowana. Inna na Łyczakowie inna na Gródeckiej czy na Kleparowie, a inna na Zamarstynowie. Ze wspomnień Majewskiej możemy też dowiedzieć się, że charakterystyczną cechą batiara, czyli najbardziej barwnego przedstawiciela lwowskiej ulicy był humor, serdeczność, naiwność, a czasem pazerność. Batiar nigdy jednak nie był skąpy i przebiegły.

Majewska zwraca też uwagę , że nie wszyscy mieszkańcy Lwowa mówili bałakiem. Zdecydowana ich większość posługiwała się czystą polszczyzną. Tylko melodyka ich mowy byłą śpiewna i przez to trudna do zrozumienia dla przybyszy z innych dzielnic kraju m.in. ze Śląska.

Z pracy Majewskiej czytelnik może się dowiedzieć, jak duże znaczenie dla Lwowa miało otwarcie w nim w 1930 r. Rozgłośni Polskiego Radia. To ono uczyniło Lwów sławnym na terenie II Rzeczypospolitej. Jego ranga spadła do roli jednego z miast wojewódzkich. Dopiero radio potrafiło ukazać cały jego potencjał i przybliżyć go całemu krajowi. Autorka odsłania także kulisy powstania “Wesołej Lwowskiej Fali”, a także tajemnicę jej sukcesu i niepowtarzalności. Aż wierzyć się nie chce, że ten kabaret tworzyli w zasadzi amatorzy: czterech magistrów prawa, urzędnik Izby Skarbowej, inżynier rolnictwa, prawdziwy rzeźnik, a tylko jeden poeta i dziennikarz.

Bardzo ciekawe są też partie książki Majewskiej, w której przedstawia ona ewakuację lwowskich radiowców do Rumunii, a następnie do Francji i odtworzeniu w ten sposób “Lwowskiej Fali” w ramach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Ważną z punktu widzenia badacza dziejów lwowskiej emigracji jest część książki poświęcona losom ludzi związanych z “Lwowską Falą” po demobilizacji i pozostaniu w Wielkiej Brytanii. Opowieść Włady Majewskiej jest tez przyczynkiem do historii Radia Wolna Europa, w którym wielu lwowskich radiowców i artystów mogło kontynuować swoja zawodową działalność, służącą trwaniu polskiej kresowej kultury. Wzruszające są zwłaszcza opisy przyjaźni Włady Majewskiej z Marianem Hemarem. To dzięki jej staraniom zachował się dźwiękowy zapis twórczości Mariana Hemara na emigracji, który trafi do archiwów Polskiego Radia.

Marek A. Koprowski

Włada Majewska:” Z Lwowskiej Fali do Radia Wolna Europa”. Wydawnictwo Dolnośląskie.