O Janie III Sobieskim w Krakowie

W Krakowie właśnie zakończyła się I Ogólnopolska Studencka Konferencja Naukowa Historyków Nowożytników dotycząca postaci Jana Sobieskiego(12 – 14 XI 2008) pt. ,,Jan III Sobieski i jego czasy – okres wielkich zwycięstw czy straconych szans?’’

Wzięło w niej udział dziewiętnaścioro studentów z różnych uniwersytetów z całej Polski, a także – co wyróżniało tę konferencję spośród innych studenckich przedsięwzięć – zawitali na niej wybitni (i określenia tego używam z pełną świadomością) znawcy epoki: profesor dr hab. Krystyn Matwijowski z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz profesor Marek Wagner z Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Ponadto na naszych obradach pojawiła się kadra naukowa Uniwersytetu Jagiellońskiego – profesor dr hab. Mariusz Markiewicz, profesor Kazimierz Przyboś, dr Jarosław Stolicki, dr Adam Perłakowski, dr Andrzej K. Link – Lenczowski, dr Janusz Dąbrowski oraz dr Jakub Basista.

Wszyscy obecni na konferencji historycy to znakomici znawcy Rzeczpospolitej Obojga Narodów, zaś większość z nich specjalizuje się właśnie w okresie panowania Jana Sobieskiego. Z takim wsparciem naukowym mogliśmy prowadzić dyskusje i rozpatrywać kontrowersyjne zagadnienia na wysokim poziomie, a tematów kontrowersyjnych nie brakowało. Żywą dyskusję wywołała kwestia Kresów – Jarosław Stalęga z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej przedstawił referat prezentujący traktat Grzymułtowskiego jako sukces, z czym spora część uczestników się nie zgodziła. Jak wiemy traktat Grzymułtowskiego sankcjonował utratę najdalszych ziem (w tym Kijowa i Smoleńska) na rzecz rosnącej w siłę Rosji, z drugiej jednak strony ustalił granicę, której trwałość utrzymywała się przez 86 lat i kończyła pewien etap zmagań polsko – rosyjskich. Czy Rzeczpospolita straciła wtedy inicjatywę strategiczną wobec swego wschodniego sąsiada? Na ten właśnie temat rozgorzał spór.

Tematy referatów były bardzo różnorodne – poruszano sprawy militarne, gospodarcze, podatkowe, polityczne i artystyczne. W gronie uczestników wykształciła się życzliwa atmosfera, w której każdy referat został nagrodzony oklaskami. Wśród uczestników znalazły się trzy doktorantki, także z bardzo różnorodnymi i niekiedy wywołującymi burzliwą dyskusję referatami. Pani Joanna Matyasik (wyróżniona nagrodą książkową za najlepszy referat) broniła Michała Korybuta Wiśniowieckiego przed zarzutami nieudolności, pani Ewa Wiese przedstawiła propozycje wznoszenia użytkowych budowli wiejskich zgodnych z projektem Piotra Świtkowskiego (choć prawdziwe autorstwo jest przez Panią Wiese wciąż ustalane), które to propozycje wywołały krytykę u niektórych uczestników, zaś Pani Katarzyna Daria Urlewicz opowiadała o nieznanych losach pewnej francuskiej rodziny robiącej karierę w czasach Sobieskiego i mającej z królem niewyjaśnione sprawy sporne.

Trudno wymienić wszystkie referaty, warto jednak wspomnieć, że wkrótce wszystkie materiały konferencyjne zostaną wydane i wzbogacą (miejmy nadzieję) choćby część bibliotek uniwersyteckich. Czyż nie jest godne pochwały, że już w okresie studenckim młodzi ludzie starają się choć trochę wzbogacić polską naukę? Zresztą nie tylko na naszych referatach się skupiliśmy. Profesor dr hab. Mariusz Markiewicz w swoim wykładzie inauguracyjnym przeprowadził paralelę pomiędzy ustrojem Rzeczypospolitej a innymi krajami (np. Zjednoczonymi Prowincjami Niderlandów – Holandią), profesor Marek Wagner jako wybitny znawca historii wojskowości tłumaczył zebranym uczestnikom inauguracji aspekty wspaniałej odsieczy wiedeńskiej – zagłębiając się w wojskowe zagadnienia oraz uzasadniając konieczność ocalenia Wiednia przez Sobieskiego (mimo stereotypu uznającego, że była to pomoc przyszłemu zaborcy). Na projekcję prezentacji multimedialnej zawitał profesor Kazimierz Przyboś z zapałem opowiadając nam o najbardziej kontrowersyjnych momentach życia Jana Sobieskiego, zaś na spotkaniu z profesorem Matwijowskim wysłuchaliśmy wywodów Pana Profesora dotyczących związków Jana Sobieskiego ze Śląskiem. Trzeciego dnia konferencji odbyła się wycieczka “Śladami Jana Sobieskiego w Krakowie”, podczas której oglądaliśmy tatarskie buńczuki w Kościele Św. Anny, Kaplicę Matki Boskiej Różańcowej w Kościele Dominikanów a na koniec odwiedziliśmy samego Jana Sobieskiego – w krypcie św. Leonarda w podziemiach Katedry Wawelskiej.

Trudno autorowi niniejszych słów, jako jednemu z organizatorów, pisać o konferencji w tak pozytywnym tonie, ale czyż same fakty i obecność znamienitych osobistości polskiej nauki historycznej nie świadczy o jakości przedsięwzięcia? Jesteśmy wdzięczni naszej kadrze naukowej za moralne wsparcie – w chwili kiedy pojawił się poważny problem organizacyjny z-ca dyrektora Instytutu Historii UJ dr Jakub Basista ruszył nam z odsieczą i problem natychmiast rozwiązał. Nie będzie pustym frazesem puenta, że konferencja wzbogaciła nas – studentów – o zupełnie nowe doświadczenia, dostarczyła sporo wiedzy odkrytej z nieznanych kart historii, a nam organizatorom dała nieopisaną satysfakcję. Tylko jak tu planować następną konferencję, kiedy tak wiele zrobiliśmy już teraz i kiedy tak trudno będzie przelicytować tegoroczne osiągnięcia?

Jakub Maciejewski– student III roku historii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Miłośnik historii I RP, a w szczególności Jana Sobieskiego, prowadzi stronę internetową: www.wielkisobieski.pl