Niechęć wobec dziedzictwa polskiej kultury

Niechęć do polskości nie jest powszechną postawą społeczeństwa litewskiego, lecz pewnych jego wpływowych kręgów.

Inicjatywa postawienia pomnika Jonasa Basanavičiusa na placyku przed teatrem na Pohulance łączy się ze skandaliczną wypowiedzią wiceprzewodniczącego komisji do spraw nazw, pomników i tablic pamiątkowych Antanasa Rimvydasa Čaplinskasa z Centrum Kultury Etnicznej. Przypomnijmy, Čaplinskas powiedział: “Jeśli nie postawimy tu Basanaviciusa, to Polacy wstawią tu pomnik jakiegoś polskiego aktora albo reżysera”. Ta wypowiedź jest dość symptomatyczna. Odzwierciedla ona nastroje pewnych warstw społeczeństwa litewskiego.

Wszędzie na świecie, jeśli gdzieś przed gmachami teatrów stoją jakieś pomniki, to są to pomniki ludzi kultury, a nie polityków. Tymczasem trudno sobie w tej chwili wyobrazić, by na placyku przed teatrem na Pohulance stanął pomnik Juliusza Osterwy czy Hanki Ordonówny. Chcę jednak podkreślić, że ta niechęć wobec dziedzictwa polskiej kultury nie jest powszechną postawą społeczeństwa litewskiego, lecz pewnych jego wpływowych kręgów. Nadają one bardzo niedobry ton w stosunkach między Litwą a Polską oraz wobec obywateli litewskich narodowości polskiej.

To są oczywiście dyskusje na poziomie samorządów. Władze centralne nie zabrały jak na razie głosu w sprawie wypowiedzi Čaplinskasa. I być może nie zabiorą w ogóle. Chociaż w ciągu ostatnich 20 lat kwestie pomników wywoływały ostre spory społeczne. Rok temu władze Wilna nie wyraziły zgody na to, aby patronem jednej z polskich szkół był Tadeusz Kościuszko. Stanowisko takie argumentowano między innymi tym, że postać Kościuszki nie jest zasłużona dla Litwy. Niedawno też niezadowolenie polityków litewskich wywołał fakt, iż jednej ze szkół w obwodzie trockim nadano imię Andrzeja Stelmachowskiego. Tylko dlatego, że to polski polityk, który w dodatku wspierał polskość na Litwie. Ale decyzja jest nieodwracalna i szkoła nosi imię profesora Stelmachowskiego.

Robert Mickiewicz– dziennikarz, redaktor naczelny “Kuriera Wileńskiego”