Prognoza na rok 2012

Znajdujemy się obecnie w nowym cyklu, który trwa od 2008 roku. Unia Europejska przestała funkcjonować w sposób, w jaki to robiła jeszcze pięć lat temu, ale nadal nie zdecydowała się na nową formę istnienia. Chiny znalazły się w trudnej sytuacji ekonomicznej i socjalnej. Wycofanie się USA z Iraku stwarza możliwości wzmocnienia Iranu, co może zmienić równowagę sił w regionie. Równoczesne zmiany w Europie, Chinach i na Bliskim Wschodzie mogą mieć wpływ na pojawienie się nowego ładu międzynarodowego, który zastąpi ten dotychczasowy – ustanowiony w latach 1989 – 1991 – piszą analitycy STRATFOR.

Zdarza się, że w ciągu krótkiego czasu systemy międzynarodowe przechodzą radykalne zmiany. Ostatnim takim okresem były lata 1989/1991. Wtedy właśnie upadł Związek Sowiecki. Zakończył się japoński cud ekonomiczny. Doszło do podpisania Traktatu z Maastricht, który stał się podstawą nowoczesnej Europy. Wydarzenia na placu Tian’anmen miały wpływ na skierowanie Chin w stronę gospodarki rynkowej pod sztandarem niepodzielnej partii komunistycznej i tak dalej. Ogólnie rzecz biorąc, podstawowe komponenty systemu międzynarodowego uległy radykalnej zmianie i powstały nowe zasady współistnienia na następne 20 lat.

Znajdujemy się obecnie w analogicznym cyklu, który trwa bezustannie od 2008 roku. Tym razem, Unia Europejska przestała funkcjonować w sposób, w jaki to robiła jeszcze pięć lat temu, ale nadal nie zdecydowała się na nową formę istnienia. Chiny znalazły się w trudnej sytuacji ekonomicznej i socjalnej – globalna recesja bardzo mocno odbiła się na ich – nastawionej na eksport – gospodarce, a inflacja obniża konkurencyjność chińskich produktów. Wycofanie się USA z Iraku stwarza możliwości wzmocnienia Iranu, co może zmienić równowagę sił w regionie. Równoczesne zmiany w Europie, Chinach i na Bliskim Wschodzie mogą mieć wpływ na pojawienie się nowego ładu międzynarodowego, który zastąpi ten dotychczasowy – ustanowiony w latach 1989 – 1991.

Nasza prognoza na 2012 r. oparta jest na założeniu, że jesteśmy obecnie w trakcie tzw. zmiany pokoleniowej, która przekształca sposób funkcjonowania świata. Proces ten nadal będzie trwać, dlatego przed wyciągnięciem wniosków, należy przyjrzeć się bliżej przyszłości Europy, Chin i Bliskiego Wschodu. Prognoza na rok 2012 jest wyjątkowa – nie jest to zwykła prognoza na kolejny rok, który nie wyróżnia się niczym od pozostałych. Wręcz przeciwnie – tegoroczne prognozy wskazują na nową pokoleniową rzeczywistość i zmiany w sposobie funkcjonowania świata.

Ten proces przeobrażeń może nie zdążyć dobiec końca w roku 2012, tak samo jak zakończenie podobnej transformacji nie nastąpiło w 1991 roku. Właśnie w 1991 roku stało się jasne, że stary świat zimnej wojny przestał istnieć, a w roku 2012 okaże się, że układ, który powstał po zimnej wojnie zbliża się ku końcowi i wtedy zobaczymy, jak z zmienili się jego gracze i dynamika.

Były Związek Sowiecki

Problemy Rosji

W 2012 roku Kreml stawi czoła wielu problemom – niezadowoleniu społecznemu, potrzebie zmiany polityki rosyjskiej – zagranicznej jak i wewnętrznej – oraz zmierzy się z poważnymi ekonomicznymi przeobrażeniami, wywołanymi przez kryzys w Europie. Dające się odczuć pod koniec 2011 roku niezadowolenie społeczne będzie nadal rosnąć w trakcie kampanii prezydenckiej w 2012 roku. Kierujący Kremlem Władimir Putin zostanie zmuszony do przeprowadzenia zmian w politycznym środowisku. Będzie musiał zrezygnować z rządów jednej partii i zacząć uwzględniać wzrost wsparcia ze strony nacjonalistów i pojawienie się nowej klasy młodych liberalnych aktywistów. Jednocześnie Putin będzie reorganizować swoje kremlowskie otoczenie, przedstawiciele którego, zajęci walką między sobą, przestali zwracać uwagę na społeczne niepokoje i problemy finansowe. Jednak żadne z tych posunięć nie zachwieje poważnie pozycją Putina. Kreml w 2012 roku będzie musiał także zmienić swoją gospodarkę i zrezygnować z wcześniejszych planów, które przewidywały napływ kilku miliardów dolarów, pochodzących z inwestycji z Europy, które miały zasilić kluczowe, strategiczne sektory Rosji.

Kryzys w Europie oznacza, że inwestycje tego rodzaju zostaną wyraźnie skrócone. Dlatego też Kreml będzie musiał zrewidować swoje plany, związane z modernizacją i programami prywatyzacji i sfinansować wiele projektów na własną rękę. Putin poradzi sobie z tymi trudnościami, chociaż Kreml będzie to kosztować dużo energii. Ogólnie rzecz biorąc, żaden z tych czynników nie zmieni podstawowego kursu rosyjskiej polityki – zarówno wewnętrznej jak i zewnętrznej.

Odrodzenie Rosji

W 2012 roku Rosja będzie kontynuować poszerzanie swoich wpływów na byłych peryferiach Związku Sowieckiego, w szczególności umacniając organizacyjnie swoje stosunki z niektórymi byłymi republikami sowieckimi. Rosja wzmocni Unię Celną z Białorusią i Kazachstanem i będzie budować na jej podstawie Wspólną Przestrzeń Gospodarczą (WPG). Ta nowa, rozszerzona instytucja ma na celu pomóc w zwiększeniu znaczenia Rosji w Mińsku i Astanie, a także w nowych krajach członkowskich – Kirgizji i być może Tadżykistanie – tym samym przyczyni się ona do przejścia z gospodarczej strefy wpływów w strefę polityki i bezpieczeństwa. W taki właśnie sposób Rosja budaje fundament funkcjonowania przyszłej Unii Euroazjatyckiej, która ma powstać w 2015 roku.

W wyniku upadku szans zbliżenia się Ukrainy do Unii Europejskiej Kijów zrozumie, że Moskwa – to jedyna siła zewnętrzna, do której może się zwrócić. Rosja będzie mogła wykorzystać sytuację, w której Ukraina nie ma żadnego pola manewru i zdobyć dostęp do jej strategicznych aktywów. Na przykład może być w stanie uzyskać udziały w ukraińskich gazociągach tranzytowych. Jednak Ukraina będzie opierać się próbom wzmocnienia wpływów Rosji i w pewnym stopniu będzie kontynuować współpracę z Zachodem.

W krajach bałtyckich, które w przeciwieństwie do innych byłych republik sowieckich, wydają się być ideologicznymi członkami NATO i Unii Europejskiej, Rosja będzie ostatecznie próbować zneutralizować ich pro-zachodnią i anty-rosyjską politykę. W 2012 roku Moskwa będzie realizować ten cel na Łotwie. Na Litwie Rosja natknie się na kłopoty, ale ze względu na problemy z głównymi filarami – NATO i UE – Litwa nie będzie w stanie poważnie zmierzyć się z rosyjskimi manewrami w regionie .

Rosja i Zachód

Rosja jak dawniej będzie zaogniać różnego typu konflikty w stosunkach z Zachodem – przede wszystkim ze Stanami Zjednoczonymi i NATO – a jednocześnie będzie rozwijać kontakty z Europą. Moskwa i Waszyngton będą nadal w konfrontacji w sprawie obrony przeciwrakietowej i poparcia, kóre USA okazują Europie Środkowej. Moskwa nadal będzie wrażliwa na ten konflikt, wywierając nacisk na ?Europę Środkową w sprawach bezpieczeństwa i rozszerzając swoją obecność gospodarczą w regionie. Rosja będzie wykorzystywać ten kryzys w celu pogłębienia sprzeczności wewnątrz Europy i NATO oraz różnic poglądów między UE a Stanami Zjednoczonymi. Jednocześnie będzie próbować stworzyć wrażenie, że jest ona zmuszona do agresywnych zachowań. Sytuacja w strefie bezpieczeństwa stanie się jeszcze bardziej napięta. Rosja będzie próbować doprowadzić kryzys w relacjach ze Stanami Zjednoczonymi do granic ostateczności, nie przekraczając jednak jej linii. Nie będzie do łatwa polityka dla Rosji.

Rosja będzie również wykorzystywać kryzysy polityczne i finansowe Europy, w celu wzmocnienia swoich wpływów w strategicznych sektorach i krajach. Moskwa i Berlin będą kontynuować ścisłą współpracę, szczególnie w sektorze gospodarczym i bezpieczeństwa wewnętrznego. Rosja skoncentruje się jednak na Europie Środkowej. Jej punkt zainteresowania będzie skierowany głównie w stronę bezpieczeństwa, gospodarki i zakupu aktywów. Europejczycy nie będą w stanie przeciwstawić się rosyjskim wpływom w na kontynencie, gdyż będą zbyt zajęci swoimi problemami wewnętrznymi i trudnościami w UE. Jednak nie oznacza to, że Moskwa będzie miała całkowicie wolną rękę, gdyż przyjdzie jej zmierzyć się ze skutkami europejskiego kryzysu u sąsiadów.

Azja Środkowa

W 2012 r. stabilność w Azji Środkowej będzie zachwiana przez wiele czynników. Nie doprowadzą one jednak do punktu zwrotnego sytuacji. W regionie, szczególnie w Kazachstanie, będzie dochodzić do protestów, związanych z pogorszeniem warunków ekonomicznych. Protesty te nie przekroczą jednak obrzeży regionu i nie doprowadzą do poważniejszego rozlewu krwi. Poważne problemy w sektorze bankowym Kazachstanu mogą stać się przyczyną kryzysu finansowego, chociaż rząd może poradzić sobie z trudnościami i dzięki nagromadzonym dochodom ze sprzedaży ropy będzie w 2012 hamować kryzys .

Ważniejszym problemem, który należy wziąć pod uwagę, jest regionalny wzrost wojującego islamizmu. W Kazachstanie będą nadal mieć miejsce okresowe ataki terrorystyczne. W Kirgistanie, Tadżykistanie i Uzbekistanie ataki te mogą być coraz częstsze. Jednak terroryści nie osiągną swojego celu strategicznego – nie zdołają ani obalić reżimów, ani przeobrazić się w międzynarodowy ruch, który byłby zdolny do destabilizacji regionu. Oprócz wyżej wymienionych trudności w zakresie bezpieczeństwa, sprawujący od wielu lat rządy liderzy Kazachstanu i Uzbekistanu staną w obliczu problemu dziedziczności, który rodzi trudności polityczne. Tym niemniej, dopóki żaden z nich nie umrze, nie należy spodziewać się tam żadnych większych zmian politycznych.

Źródło: www.STRATFOR.com

tłumaczenie: Aleksandra Nizamova, redakcja: twg