Moskwa walczy o kontrolę i modernizację Kaukazu Północnego

Szesnastego lutego prezydent Dmitrij Miedwiediew spotkał się z prezesem Banku Światowego Robertem Zoellickiem. Jednym z trzech głównych tematów dyskusji był możliwy udział Banku Światowego w rozwój Kaukazu Północnego. Oznaczać to może wycofanie się Rosji z długo prowadzonej polityki izolacji tego regionu od świata zewnętrznego.

Bliski współpracownik Miedwiediewa Arkady Dworkowicz powiedział, że wysłannik prezydenta Rosji Aleksander Chłoponin będzie odpowiadał za dalsze negocjacje z bankiem. Dworkowicz szacuje, że Bank Światowy zainwestuje w nowy projekt ponad miliard dolarów w 2010 roku. (www. kremlin.ru, 16 luty)

Jak dotąd inną oznaką zmieniającej się polityki na Kaukazie Północnym jest zdymisjonowanie cieszącego się złą sławą zastępcy ministra spraw wewnętrznych Arkadija Jedelewa przez prezydenta Miedwiediewa.

W swojej przemowie do narodu w listopadzie 2009 roku, prezydent Miedwiediew uznał niestabilną sytuację na Kaukazie Północnym za największy wewnętrzny problem Rosji. W celu rozwiązania problemu, zaproponował wyznaczenie wysłannika prezydenta na ten region. Dziewiętnastego stycznia Miedwiediew zaskoczył wielu obserwatorów zmieniając mapę okręgów federalnych i tworząc nowy Północnokaukaski Okręg Federalny, w skład którego wchodzą Dagestan, Czeczenia, Inguszetia, Osetia Północna, Kabardo-Bałkaria, Karaczaj-Czerskiesja i rosyjskojęzyczny Kraj Stawropolski. Kolejnym zaskoczeniem było wyznaczenie Aleksandra Chłoponina, gubernatora Kraju Krasnojarskiego na pełnomocnika Miedwiediewa w nowym regionie. Chłoponin otrzymał wyraźne polecenie, aby skupić się na rozwoju gospodarczym Północnego Kaukazu.

Uznanie wiedzy Banku Światowego w dziedzinie krajów rozwijających się oraz jej zastosowania na Kaukazie Północnym oznacza, że Moskwa zdaje sobie sprawę z tego, że nie potrafi sama zmodernizować tego regionu czy to z braku środków finansowych, braku specjalistycznej wiedzy czy też obu tych powodów. Wydaje się to także wstępnym krokiem do otwarcia tego regionu na świat zewnętrzny wbrew tradycyjnej rosyjskiej mantrze dotyczącej poparcia przez Zachód separatyzmu i buntu w tym regionie.

Rosyjski Rząd starał się ograniczać dostęp cudzoziemców do Kaukazu Północnego. Obcokrajowcy pochodzący z państw spoza Wspólnoty Niepodległych Państw nie mogą przekraczać granicy Rosji od strony Południowego Kaukazu przez republiki Kaukazu Północnego. Znaczna część tych republik jest oficjalnie uznana za ‘strefę przygraniczną’, co oznacza, że aby zwiedzić te tereny obcokrajowcy muszą posiadać specjalne pozwolenia od Federalnej Służby Bezpieczeństwa. Co więcej, działające tam zagraniczne organizacje pozarządowe są regularnie prześladowane i zmuszane do ograniczenia lub zakończenia swojej działalności.

Ponadto poprzez zaangażowanie Światowego Banku w prowadzenie nowej polityki rozwoju gospodarczego republik Kaukazu Północnego, Moskwa zdaje się opierać w dużej mierze na Rosyjskich oligarchach.

Piętnastego lutego, po wielu miesiącach ukrycia, zbiegły rosyjski oligarcha Telman Ismailow pojawił się nagle w Groznem. Obiecał zainwestować w projekty gospodarcze w Czeczenii, a jego syn został wiceprezesem lokalnej drużyny piłki nożnej Terek. Premier Władimir Putin był podobno oburzony po tym jak w czerwcu 2009 roku Islmailow otworzył w Turcji pięciogwiazdkowy hotel – inwestycję szacowaną na ponad miliard dolarów. Przedsiębiorstwa biznesmena odczuwały presję ze strony rządu, podczas gdy on sam nie wrócił do Rosji aż do lutego tego roku.

Inny zbiegły oligarcha, Michaił Gutseriew, który pochodzi z Inguszetii może również powróci z Wielkiej Brytanii i zainwestuje w Kaukaz Północny. “Władze zamierzają wykorzystać ambicje Gutseriewa” – powiedział znany rosyjski analityk Stanisław Belkowski w wywiadzie z Rosbalt. Dodał również, że “oferował on swoją pomoc w zaprowadzaniu pokoju w Inguszetii oraz zobowiązał się do kilku dużych projektów inwestycyjnych na Północnym Kaukazie”. W listopadzie 2009 roku Gutseriew nieoczekiwanie odzyskał władzę nad swoim przedsiębiorstwem naftowym Russneft, podczas gdy władze odstąpiły od stawianych mu zarzutów – ta zbieżność wyraźnie pokazuje inicjatywę rosyjskiego rządu.

Niezależni obserwatorzy są sceptycznie nastawieni wobec ostatnich starań, jakie podejmuje Kreml promując gospodarczy rozwój Kaukazu Północnego. W sprawozdaniu zatytułowanym “Piekło inwestycyjne”, Gazeta.ru zasugerowała, że region ten jest zbyt niestabilny, aby przyciągnąć poważnych inwestorów. Autor artykułu uznał korupcję, politykę i lokalne klany za główne przeszkody dla istotnych inwestycji w tym regionie. Turystyka, która wydaje się być jedyną realną sferą dla inwestycji na Północnym Kaukazie, prawie się nie rozwija w obecnych warunkach (www.gazeta.ru, 17 luty).

Aby walczyć z korupcją, pełnomocnik prezydenta, Chłoponin ma władzę pozwalającą zdymisjonować szefów poszczególnych oddziałów agencji federalnej na Północnym Kaukazie. Ma on również decydujący głos przy wyborze lokalnego gubernatora. Choć te uprawnienia nie są szeroko ogłaszane, wydają się jednak prawdopodobne. Kontrola Moskwy nad działaniem gubernatorów poszczególnych regionów może być realnym tymczasowym rozwiązaniem zmniejszenia korupcji. Jednak na dłuższą metę mechanizm korupcji najprawdopodobniej dostosuje się i znów zacznie dominować.

Uważa się, że rozwój gospodarczy republik Kaukazu Północnego poprawi poziom życia i zahamuje rozprzestrzenianie się wojującego islamu, ponieważ to biedę uznaje się za podatny grunt dla pojawiania się sprzeciwów. Jednakże istnieje wewnętrzny spór w polityce Moskwy. Na przykład, nowa strategia określa zmniejszenie zależności budżetów republik od transferów z Moskwy. Ta zależność od pieniędzy przesyłanych z Moskwy waha się od 60 procent w Osetii Północnej do niemal 100 procent w Inguszetii. Ale według wielu analityków politycznych, znaczne zmniejszenie tej zależności osłabiłoby możliwość powstrzymania rozwoju separatyzmu przez Moskwę.

Źródło: http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews[tt_news]=36069&tx_ttnews[backPid]=381&cHash=3acf960809

Oprac. i tłum: Kamila Pyrek