2 najbardziej upalne lata w historii

Temat pogody zawsze interesuje i nie jest tylko tematem grzecznej pogawędki angielskich dżentelmenów czy troską rolników. Każdy z nas lubi ładną pogodę – słońce latem, nieco śniegu i mrozu zimą, a nie przepada za słotą i zawieruchą.

Podczas gdy dziś z nadmiarem ciepła umiemy sobie doskonale radzić bo przeglądając ranking klimatyzatorów przenośnych dokonamy wyboru jednego z nich, który doprowadzi wnętrze naszego domu do przyjaznych temperatur, w przeszłości ludzie musieli radzić sobie inaczej z upałami. A jak wiele ich było w przeszłości?

W historii Polski możemy przeczytać o upalnym lipcu 1921 roku, donosiły o tym wszystkie ówczesne gazety. Mimo tego, że państwowość polska była w tym czasie bardzo młoda po odzyskaniu niepodległości, dysponowała już 77 stacjami meteorologicznymi i właśnie od roku 2021 są prowadzone stałe, wiarygodne pomiary temperatury. Temperatury równe lub przekraczające 40 stopni Celsjusza zanotowano dwukrotnie w miejscowości Zbiersk położonej w Wielkopolsce w dniu 29 lipca było równo 40 stopni, a w Prószkowie  położonym w województwie opolskim 40,2 stopni Celsjusza. Wysokie temperatury w lipcu 1921 roku występowały w dwóch falach przedzielone gwałtownymi frontami burzowymi.

Jednak te temperatury prawdopodobnie są niższe od tych jakie nawiedziły Polskę w 1540 roku. Historycy twierdzą, że wówczas temperatura mogła być nawet o 7 stopni wyższa. W tym roku bowiem, jak podaje historia, nawiedziła Europę ogromna susza, która była katastrofalnym wydarzeniem klimatycznym niosącym za sobą ogromne straty gospodarcze i spowodowała śmierć setek tysięcy osób. Według danych historycznych deszcz nie padał praktycznie przez 11 miesięcy, a temperatury przewyższały znacznie średnie wartości podobnych sobie okresów. Na początku anomalie pogodowe zaobserwowano we Włoszech, gdzie w  zimą z reguły zaśnieżona północ na przełomie roku 1539 i 40 miała temperatury jak w sezonie letnim. Dodatkowo nie było w tym czasie opadów. W Polsce zaobserwowano utrzymujący się cały dzień czerwonawy kolor słońca, dziś przypisuje się ten kolor wielu pożarom, które nawiedzały takie miejsca jak Mazowsze Iławę, Szczecinek, Kwidzyn, Radzyń Podlaski, Wielawę i inne miejscowości. Z historycznych źródeł wiemy też, że poziom rzek był niezwykle niski, wyschły stawy i strumyki, przydomowe studnie. Odra według źródeł zmieniła kolor na zielony, prawdopodobnie na skutek rozwoju glonów.

Nie mamy dokładnych danych dotyczących temperatur panujących w Europie w roku 1540, bo nikt nie robił takich pomiarów. Dysponujemy jedynie opisami historycznymi dotyczącymi panującej długotrwałej suszy i szkód jakie ona wyrządziła. Na tej podstawie obecni badacze byli w stanie określić, że panujące temperatury mogły sięgać w zależności od regionu i okresu do maksymalnych wartości 40 – 47 stopni Celsjusza.

W Czechach upały trwały od 26 maja do 13 października i całkowicie wyniszczyły rolnictwo. W Szwajcarii przez Sekwanę można było przejść suchą stopą, a w jeziorach pływały śnięte ryby z powodu zbyt niskiego poziomu wody. We Francji nastąpił nadzwyczajny urodzaj owoców i wina, które było tańsze od wody. Mieszkańcy w dzień kryli się w piwnicach chroniąc się przed wysoką temperaturą. W Niemczech czyniono modły błagalne o deszcz. Liście z drzew z powodu upału zżółkły i pospadały. Na terenie Niemiec zanotowano 1540 pożarów miast. W piwnicy w Bürgerspital w Würzburgu nadal jest przechowywana butelka wina z rocznika 1540, który był niesprzyjającym dla ludzi, ale bardzo przyjaznym dla wina.

Efektem długotrwałych upałów i suszy ceny podstawowych produktów takich jak chleb, mleko, woda, jajka poszybowały do góry, z tego powodu wiele zwierząt i ludzi umierało z głodu, albo z pragnienia, a ci którzy odważyli się ugasić pragnienie skażoną wodą często trawiły zarazy, które kolejno dziesiątkowały populację ludzi i zwierząt. Upały w roku 1540, których następstwem była susza spowodowały, według przekazów historycznych, śmierć 500 tysięcy mieszkańców ówczesnych terenów Europy.

Artykuł sponsorowany