Oleksiniec

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 7, pod red. B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, Warszawa 1886, s. 459-460.

Oleksiniec1.) Stary, wś, pow. krzemie­niecki, ob. Aleksiniec. Leży w okr. pol. poczajowskim, gm. w miejscu, o 13 w. od Wiśniowca, 21 w. od N. Począjowa, a 4 w. od Oleksińca Nowego. Był tu niegdyś kośc. par. katol. dek. krzemienieckiego. Niegdyś dzie­dzictwo ks. Sołomareckich, w XVII w. Czar­toryskim przez ks. Beatę Sołomarecką, daro­wane, dziś Rzyszczewskich. 2.) O. Nowy, mko, powiat krzemieniecki, okręg pol. poczajowski, par. Wiśniowiec, nad samą granicą Galicyi, o 4 w. od St. O. Pierwotnie było wsią, Andrzejów zwaną. W 1870 r. było 178 dm,, 650 mk., w tern 46% żydów, 6 sklepów, 12 rzemieślników; cerkiew, synagoga, dom modli­twy żydowski, targi i trzy jarmarki. Obecnie ma 1471 mk. Niegdyś własność Wiśniowieckich. Około 1570 r. Aleksandra, córka Ję­drzeja ks. Wiśniowieckiego, wwdy wołyńskie­go, wydana za Jerzego Czartoryskiego, wniosła tę majętność w dom mężowski. Od swego imienia zmieniła nazwę osady i uzyskała dla niej przywileje na miasteczko. Przy koń­cu XVIII w. należał do Józefa ks. Czartory­skiego, stolnika w. lit., ostatniego potomka linii koreckiej, córka którego ks. Celestyna, wydana za gen. Gabryela Rzyszczewskiego, wniosła posagiem w dom Rzyszczewskich. 3.) O. Polny, urzęd. Aleksiniec, wś nad rz. Uszycą, pow. proskurowski, okr. pol.,gm., st. poczt, i tel. Jarmoliniec (o 7 w.), par. katol. Gródek (o 12 w.), przy drodze z Jarmoliniec do Gród­ka. Ma 196 osad, 1212 mk., 1040 dzies. ziemi włośc., 1284 dz. dworskiej. Cerkiew pod wezw. św. Michała, wzniesiona w 1809 r., uposażona 31 dzies. ziemi, ma 1180 parafian. Dziedzictwo niegdyś Balów, którzy tu posiadali zameczek w środku wsi, następnie Mniszchów, później Małachowskich, Zamoyskich i Nielepińskich, obecnie w działach. Największe części mają Mniszchowie (399 dzies.), Strzemboszowie (314 dzies.), Olszańscy (119 dz. w 2 częściach), Huczańscy (200 dz. ziemi używalnej) i kilka drobnych. 4.) O. Podleśny, wś u źródeł rz. Uszycy, pow. proskurowski, na pograniczu pow. kamienieckiego, okr. pol. i gmina Jarmo­liniec, par. katol., st. poczt, i telegr. Gródek,

[s. 460]

o 10 w. od Jarmoliniec, ma 192 osad, 1176 mk., w tej liczbie 79 jednodworców, 1196 dz. ziemi -włość, 1165 dz. ziemi dworskiej, 306 dz. lasu, 2 fol. gospodarcze. Cerkiew pod wezw św. Paraski, wzniesiona w 1792 r., upo­sażona 106 dzies. ziemi, ma 1130 parafian. Dobra te należały niegdyś do klucza gródec­kiego hr. Mniszchów, od których nabył je Skibniewski, a syn jego sprzedał teraźniejsze­mu posiad. hr. Ignatiewowi.

J. Krz.—Dr. M.