Wielkie Oczy

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 13, Warszawa 1893, s. 345.

Wielkie Oczy z Futorami, Horyszną i Mielnikami, miasteczko, w pow. jaworowskim, 21 klm. na płn.-zach. od Jaworowa, 8 klm. na płn. od sądu powiat, w Krakowcu, urz. pocz. w miej­scu. Na wsch. leży Wólka Zmijowska i Zmijowiska, na płd. Swielnica i Skolin, na zach. Ko­bylnica Wołoska, na płn.-zach. Łukawiec, na płn. Majdan (3 ostatnie w pow. cieszanowskim). Wody płyną strugami na płd. i dążą do pot. Szkło. Zabudowania leżą w płd. stronie, na płd.-zach. od nich klasztor dominikański, a na płd.-wsch. zamek (242 mt.). W płn. stronie le­sistej wzn. sięga 281 mt. W zach. stronie „Ły­sa góra“ do 269 mt., a na płd.-zach. „Księża góra“ do 244 mt. Obszar wynosi 3509 mr. (własn. więk. ma roli or. 401, łąk i ogr. 152, past. 53, lasu 2113 mr.; wł. mn. roli or. 572, łąk i ogr. 133, past. 81, lasu 1 mr.). W r. 1880 było 286 dm., 1842 mk. w gm., 8 dm., 94 mk. na obsz. dwor. (589 rz.-kat., 388 gr.-kat., 996 izr., 3 innych wyzn.; 1870 Pol., 66 Rus.). Par. rz.-kat. w miejscu, dek. jaworowski, dyec. prze­myska. Niegdyś należały do paraf, w Krakow­cu. Pod koniec w. XVIII utworzono tu parafię osobną i powierzono ją dominikanom. Do parafii należą: Boża Wola, Drohomyśl, Skolin, Wólka Żmijowska i Żmijowiska. Klasztor dominikanów fundował tu Jędrzej Modrzewski w r. 1667. Ko­ściół murowany wzniesiono w r. 1684, konse­krowano w r. 1740 p. w. Niepokal. Pocz. N. M. P. Siostry miłosierdzia mają tu swą filię, zało­żoną w r. 1872. Par. gr.-kat. w Żmijowiskach. Cerkiew p. w. św. Mikołaja, szkoła etat. l-klas. męzka i l-klas. żeńska. Przywilejem wydanym d. 11 maja 1671 r. zezwala Michał Wiśniowiecki ze względu na wojskowe zasługi Jędrzeja Modrzejowskiego, cześnika sieradzkiego, ażeby wieś swą dziedziczną Wielkie Oczy przeistoczył na miasto, które obdarza prawem magdeburskiem, uwalnia do lat kilku od podatków, ceł i powinności i postanawia, aby z 12 mężów dzie­dzic wybierał 2 burmistrzów, co pół roku ster prowadzić mających, 4 rajców i wójta, ustana­wia 4 ławników i powierza wójtowi sądzenie spraw kryminalnych, a spraw cywilnych burmistrzowi i rajcom, których liczba w miarę powię­kszenia się ludności może być przyczyniona; na- koniec zaprowadza targ we czwartek i 3 jar­marki. Ulryk Werdum, podróżujący w r. 1670— 1672, wspomina,że był tu szlachecki dwór, dość warowny, otoczony wałem z ziemi, wraz z czte­rema basztami z ziemi (Liske, Cudzoziemcy w Polsce, str. 112). W. O. przeszły z rąk Modrzejowskich w posiadanie Łaszczów, potem Po­tockich, a około r. 1786 należały do Lubomir­skich. Za czasów konfederacyi barskiej uwolnił Fr.Ks. Puławski dobra te od zaopatrywania wojska (Rozmaitości, Lwów, 1859, str. 43). Lu. Dz.