Wereszyca

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 13, Warszawa 1893, s. 229-230.

Wereszyca al. Wereszyce, wś, pow. gródecki,25 klm. na płn. od Gródka, 12 klm. na płn.-zach. od Janowa koło Lwowa (sąd pow., urz. poczt.). Na płn. leży Wiszenka Mała, na wsch. Majdan, na płd. Lelechówka, na płd.-zach. i zach. Starzyska (pow. jaworowski). Wpłu. stronie obszaru po­wstaje Wereszyca, dopł. Dniestru. Wzdłuż granicy wsch. płynie lewy dopł. Wereszycy, Rudaczka. Zabudowania leżą w dolinie Wereszycy. Na płd.- zach. grupa domów „Słoboda.“ Obszar przewa­-

[s.230]

żnie lesisty. Własn. wiek. ma roli or. 311, łąk i ogr. 169, pastw. 83, lasu5692 mr.; wł. mu. roli or. 1143, łąk i ogr. 297, pastw. 251, lasu 205 morg. W r. 1880 było 81 dni., 530 mk. w gm., 8 dm., 42 mk. na obsz. dwor. (535 gr.- kat., 20 rz.-kat., 17 izr.; 531 Rus., 24 Pol., 17 Niem.). Par. rzym.-kat. w Janowie, gr.-kat. w miejscu, dek. gródecki. We wsi jest cerkiew p. w. Na­rodź. N. M. P. Według pamiętnika Krechowskiego stał tu niegdyś monaster bazyliański. Za czasów Rzpltej należała wś do dóbr kor., ststwa gródeckiego. W aktach z XV w. zwie się wś,,Wereszezycą“ albo „Brzeszczycą, a dopiero w XVI w. przybiera obecną nazwę. W lustra­cyi z r. 1570 (Rkp. Os., As 2834, str. 250) czy­tamy: „W tej wsi (nazwano ją Wrzesica) jest ludzi osiadłych na 8 dworzyszczach, na rolach niepomiernych 41. Czynszu pewnego nie masz na nie postanowionego, jeno wszyscy ogółem składają się secundum et (jualitatem fundi zł. 8 gr. 21. Tamże dorocznych ludzi,którzy odkupują robotę, jest 3; wszyscy razem dają zł. 8. Zagrodników jest 5, każdy z nich daje po gr. 6, co czyni 1 złp. Tokarz, który też tam mieszka, daje czynszu do roku gr. 36, co czyni 1 zł. 6 gr. Służków jest 7, którzy nic nie dają, jedno na służbie są zamkowej. Pop ruski dawa czyn­szu zł. 2. Poczty gromada wszystka składa się gr. 24. Z karczmy dają z kapłonami na rok zł. 20 gr. 6. Miodu dannego od bartników przycho­dzi na każdy rok 56 rączek, każda po gr. 24, co czyni zł. 45 gr. 6“. W lustracyi z r. 1662 (1. c., str. 237) czytamy: ,,Ta wieś zdawna na dworzyszczach 29 zasiadła. Poddanych w niej przed wojną było 50, teraz ich tylko 17, którzy siedzą na dworzyszczach 8. Czynszu z każdego dworzyszcza po gr. 15, co czyni zł. 4. Owsa, kapłonów, gęsi, jajec, kur nie dają podług dawnego zwyczaju. Robić powinni z dworzyszcza dni 6 w tydzień, lubo sprzężajem, lubo pieszo. Miodu dannego powinni dawać z dworzyszcza po rączce; przychodzi teraz rączek 8, co czyni zł. 12 Dziesięciny owczej dostało się tego roku jagniąt 4, po 1 zł. 15 gr., co czyni zł. 6. Pop jest w tej wsi, daje zł. 2. Hajduczyzny dają zł.7 gr. 15. Karczmy tu są dwie; z jednej daje karczmarz zł. 38 i kamień łoju na zł. 2. Kapłonów przedtem dawali po 4; teraz nie dają. Z dru­giej także daje zł. 38 i kamień łoju na zł. 2. Kapłonów także nie daje. Służków w tej wsi było 7; teraz ich jest 6, którzy z listami, gdzie im każą, jeździć powinni. Młyn przy tej wsi o jednem kole na potoku. Mielnik na trzeciej mierze postanowiony, czynszu żadnego nie daje, jedno z siekierą do dworu iść powinien. Tenże wymiaru daje tego roku półmiarków 25 po 1 zł. Suma prowentu z tej wsi czyni 137 zł. 9 gr.“ D. 30 marca 1616 r. wydają odpis lustracyi tej wsi Stanisław Wapowski, kasztelan przemyski, Hieronim Mielouski, sekretarz król., Felicyan Grochowski, lustratorowie, i Jan Białobrzeski, pisarz skarbowy, do wojew. ruskiego i wołyń­skiego naznaczeni (ob. Arch. krajowe we Lwo­wie, C., t. 385, str. 1014 i t. 484, str. 582). Ulryk Werdum pisze w swej podróży: „Jest to wcale mała wieś, z kościołem z drzewa, jak pra­wie wszystkie kościoły po wsiach, jako i więk­szość domów. Okna tutaj i w wielu innych miejscach były z pęcherzy rybich, przytwier­dzonych do drewnianych prątków zamiast kitu” (Liske, Cudzoz. w Polsce, str. 84). Podania od­noszące się do W. podało „Słowo” (Lwów, 1863, No. 72). ” Lu. Dz.