Tuhanowicze

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, pod red. B. Chlebowskiego, Warszawa 1892, s. 608.

Tuhanowicze, dwie wsi i dobra nad rz. Serwecz, pow. nowogródzki, w 2 okr. pol. horodyszczańskim, gm. i par. praw. Cyryn, par. katol. Woroneża, o 39 w. od Nowogródka. Wsie są położone na Iow. brzegu rzeki, w odległości 3 w. od siebie. Górna wś zwie się inaczej Karczewo, ma 39 osad; dolna wieś zwie się inaczej Podhajno, ma 37 osad. Cerkiew filialna, p. wez. Podwyższenia Krzyża Św., fundacyi Wereszczaków, ma z dawnych zapisów około 2 1/2 włók gruntu; przytułek dla ubogich; kaplica katol. na cmentarzu grzebalnym. Własność pierwotnie ks. Tuhanów, następnie za króla Zygmunta przeszła do Massalskich, którzy ztąd przezwali się Tuhanowskimi. W XVII w. T. należały do kilku właścicieli, mianowicie: Danejków, Tuhanowskich, Nornickich i Kościenieckich, na których w 1673 r. wniosła skargę do trybunału kapituła prawosławna nowogródzka, za gwałtowne zrujnowanie w sąsiednich dobrach metropolity kijowskiego Bykowiczach, młyna na rz. Serweczy (ob. Akt. Wil. Arch. Kom., t. XV, str. 325). Później te dobra długo były we władaniu Wereszczaków. W f. 1818 i dwu następnych gości tu, jako student uniwersytetu jeszcze i kolega młodego Wereszczaki, w domku zw. Murowanka, Adam Mickiewicz. Tu poznał i pokochał Marylę siostrę kolegi, która wtedy była już narzeczoną Wawrzyńca Puttkamera z poblizkiego Uniechowa. W drugiej ćwierci stulecia T. nabyli Tuhanowscy i posiadają do dziś dnia. Dobra mają 1050 dzies. w wyborowych gruntach pszennych; łąki nadzwyczaj obfita nad Serweczą, młyny i propinacy Przy dworze piękny park po Wereszczakach, utrzymywany porządnie, .w którym się przechowują altana i brzoza, upamiętnione epizodami z dziejów miłości poety, tudzież kamień wielki śród jaru, cel jego przechadzek.W. Korotyński skreślił w „Tyg. Ilustr.” (Nr 129 z 1885 r.) wspomnienie o T. odnośnie do Mickiewicza, z widokami podług fotografii zdjętych przez Benedykta Dybowskiego. Porów, także „Kłosy” (Nr. 960).

A. Jel.