Trościaniec

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 12, Warszawa 1892, s. 507-508.

Trościaniec 3.) T., wś, z wólkami: Biduń, Brzezina Mała, Brze­zina Wielka, Góra, Kąt, Kruszyny, Marki, Martyny, Nowesioło, Raby i Wola, pow. jaworowski, 18 klm. na płn.-wsch. od Jaworo­wa (sąd pow.), 2 klm. na płd.-wsch. od Niemirowa (urz. poczt.). Na płd. leżą Kurniki, na zach. Wierzbiany, na płn. Wólka Niemirowska (przedmieście Niemirowa), Przedmie­ście, Parypsy i Szczerzec (wszystkie 4 w po­wiecie rawskim), na wsch. Wiszenka (w pow. gródeckim). Wzdłuż granicy płn. płynie pot. Smerdech, dopł. Zawadówki (dopł. Lubaczów- ki, wpadającej do Sanu); wody ze środkowej części obszaru zabiera nastająca tutaj Uniaczka i płynie na zach., dążąc również do Za­wadówki (al. Hniłej); wody z płd. krawędzi płyną za pośrednictwem strugi również na zach. i dążą do Zawadówki. We wsch. kra­wędzi wsi nastaje Biała, prawy dopł. Raty i płynie na wschód. Wznieś, obszaru wynosi na płd. 275 do 289 mt.; na płn.-wsch. wznosi się wzgórze „Zawadka” do 384, „Pisoczok” do 385 mt. (znak triang.) a jedno wzgórze do 390 mt. Własn. więk. ma roli or. 51, łąk i ogr. 21, past. 28, lasu 3927 mr.; wł. mn. gr. or. 2353, łąk i ogr. 197, past. 152, lasu 334 mr. W r. 1880 było 219 dm., 1171 mk. w gminie; 14 dm., 92 mk. na obsz. dwors. (1174 gr.-kat., 2 rz.-kat., 54 żyd., 33 in. wyzn.; 1203 Rusinów, 23 Polaków, 37 Niem­ców). Par. rz.-kat. w Niemirowie, gr.-kat. w miejscu, dek. jaworowski. We wsi jest cerkiew, szkoła etat. l-klas. i kasa pożyczk. gm. z kapit. 383 złr. Ulryk Werdum, podró­żujący po Polsce w latach 1670—1672, pisze o T.; „Jest to dość dobra wieś z ruskim ko­ściołem, położona przy zaspach piaskowych, jakby leżała nad morskiem wybrzeżem”. (Li­ske: „Cudzoziemcy w Polsce”, Lwów, 1876, str. 113). Za czasów Rzpltej należała wieś do dóbr koron,, ststwa jaworowskiego a ziemi lwowskiej. Dokumentem wydanym w Jaworowie d. 5 kwiet. 1661 r. Jan z Sobieszyna Sobieski, chorąży kor., ststa jaworowski i stryjski, pułkownik i oberszter J. K. M., po­twierdza Lesiewiczom, poddanym z Trościa­niec, posiadanie półłanka roli karczemnej w tejże wsi (Arch. krajowe we Lwowie, C., t. 425, str. 1231). Dokumentem z d. 6 lutego 1664 r. we Lwowie, pozwala Jan Kazimierz Janowi z Sobieszyna Sobieskiemu, chorążemu kor., stście jaworowskiemu, zastawić Wierz­biany, Zawadów i Trościaniec na dwa lata u Marcina i Barbary Głębockich (1. c., C., t. 211, str. 784). W r. 1672 reorganizuje Jan Sobieski, marszałek i hetman w. k., ststa ja­worowski, na rozkaz króla chorągwie zni­szczone w czasie oblężenia Trościańca (1. c., T., t. 249, str. 477). Dokumentem wydanym w Warszawie d. 14 listopada 1740 r. rozsze­rza August III prawo przysługujące Janowi Wandalinowi z Wielkich Kuńczyc Mniszchowi, łowczemu kor., do sołtystwa w Trościańcu na żonę jego Katarzynę z Zamoyskich (1. c., C., t. 584, str. 1660). W lustracyi z r. 1661 i 1662 (rkp. Ossol., Nr. 2834, str. 178) czytamy: „Zasiadła ta wieś (zwana w lustra­cyi Trzcianiec) na łanach 12, co uczyni pół- łanków 24. Poddanych przed wojną było 80 Teraz poddanych w tej wsi jest 25, a osia­dłych półłanków 8. Czynszu z półłanku dają po zł. 2 gr. 24, przychodzi z półłanków 8 zł. 20 gr. 24. Owsa czynszowego z półłanku po 2 półmiarki, przychodzi półmiarków 16 po gr. 15, facit zł. 8. Kur prostych z półłanku po 4, przychodzi kur 32, po gr. 3, facit 3 zł. 6 gr. Za furę solną na 3 razy rachując z pół­łanku dają po zł. 12, przychodzi z półłanków 8 zł. 90. Dziesięciny jagnięcej od dziesiątka jagniąt dziesiąte jagnię; tego roku dostało się jagniąt 6, po 1 zł., facit 6 zł. Dani miodowej albo plastrów miodowych od pnia starych pszczół po plastrowi jednemu; tego roku do­stało się plastrów 30, za które zł. 10. Pod­dani tej wsi robić powinni z półłanku od niedzieli do niedzieli po dniu jednym od południa lubo sprzężajem, lub pieszo. Prząść

[s.508]

z półłanku łokci 6 przędzy dworskiej. Zagrodników w tej wsi juxta lustrationem a. 1527 było 4, którzy rabiali po 2 dni w tydzień; czynszu dawali po gr. 6. Teraz żadnego zagrodnika nie masz. Dani leśnej z całej dani 74 zł.; teraz się dostało zł. 10. Sołtys Nosula z półłanku Staszkowskiego, który za prawem trzyma, daje zł. 7. Karczma jest w tej wsi; daje karczmarz z roli na rok za prawem zł. 20. Pop daje na rok zł. 7. Z młyna dają zł. 6 Summa prowentu z tej wsi facit zł. 207 gr. 3“. O karczmarzu tej wsi czytamy w tej­że lustracyi na str. 93: „Uczciwy Jacko Le­siewicz pokazał przywilej króla JMC. tera­źniejszego, w Warszawie na sejmie dnia 30 maja r. 1660 otrzymany na utwierdzenie konsensu W JM. Pana Jana Sobieskiego, chorąże­go kor., Iwanowi, Jackowi i Romanowi Le­siewiczom z półłankiem roli nazwanej Lesiewicze i ze wszystkimi do niego przynależytościami, także z oddaniem czynszu zł. 20, kamienia łoju, kapłonów 4 do zamku, okrom dziesięcin pszczelnej i jagnięcej, w Jaworowie die 5 aprilis a. 1661 nadanego. Tedy i my teraźniejszego posesora przy pomienionym przywileju i wolnościach tamże szerzej opisanych zachowaliśmy i zachowujemy po­wagą naszą lustratorską”. O sołtystwie w tej wsi czytamy na str. 193: „Uczciwy Daniło Nosulik pokazał przywilej króla JMC. tera­źniejszego Jana Kazimierza, w Warszawie d. 20 marca 1652 otrzymany, którym przywile­jem król konfirmował list WJm. Pana Jana Sobieskiego, chorąż. kor., starosty jaworow­skiego, pomienionemu Daniłowi i potomkom jego na ćwierć pustego pola nazwaną Staskowską, przydaną do jego własnego pola Andrzejkowskiego ze wszystkimi do niego należącymi niwkami, uwalniający przytem od robocizn, powozów i dziesięcin wszelkich dany, z czego czynszu na każdy rok do zam­ku na św. Marcin zł. 7, owsa półmiarków 2, kur prostych 2 dawać powinien, którego i my przy tymże przywileju króla i liście JPana chorążego kor. wcale zachowaliśmy powagą naszą lustratorską”. O wójtowstwie w tej wsi czytamy tamże: „Wójtowstwa posesorem jest Jm. Pan Aleksander Ozarowicz, za przywile­jem króla JMC., którego przed nami nie po­kazano. Do tego wójtowstwa jest poddanych pociągłych 6, którzy czynszu dają po 1 zł. 6 gr. facit 7 zł. 6 gr. Owsa dają po półmiarku, przychodzi półmiarków 6, po 1 zł. = 6 zł. Robić powinni po 2 dni w tydzień. Po kurze jednej, przychodzi kur 6, po gr. 3 === 18 gr. Dziesięciny jagnięcej nic się nie dostało. Za­grodników jest 2, ci dają czynszu po gr. 6, facit 12 gr. Robić powinni pieszo po dniu jednym w tydzień. Karczma i z młynem na rok facit 100 zł. Urodzaj folwarkowy: żyta kop 40, jęczmienia kop 30, owsa 50, tatarki 35 grochu 15. Siana ledwie na swoje wycho­wanie. Summa summarum prowentu tego wójtowstwa na rok zł. 199 gr. 26“.