Stradcz

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 11, pod red. B. Chlebowskiego, Warszawa 1890, s. 382-383.

Stradcz al. Stradcze, Stracz, wś, pow. gródecki, 18 klm. na płn.-wschód od Gródka, 5 klm. od sądu pow. i urz. poczt, w Janowie koło Lwowa. Na wschód leżą Zorniska i Domażyr, na płd.-wschód Jamelnia, na płd. Porzecze Janowskie, na płd.-zach. Rottenhan, na zach. Zalesie, na płn.-zach. Janów, na płn. Stawki. Wzdłuż granicy wschód, płynie Wereszyca i tworzy na granicy płn.-zach. staw

[s. 383]

janowski. Płn. część obszaru lesista. Tuż na płn. od zabudowań wiejskich, w pobliżu go­ścińca, wzgórze wzn. 364 mt., na niem stoi cerkiew paraf, (pobazyliańska), a w górze znajdują się pieczary. Własn. więk. (hr. Agenora Gołuchowskiego) ma roli or. 25, łąk i ogr. 28, past. 74, lasu 1494 mr.; wł. mn. roli or. 433, łąk i ogr. 24, past. 130, lasu 51 mr. W r. 1880 było 98 dm., 500 mk. w gm.; 6 dm., 36 mk. na obsz. dwor. (426 gr.-kat., 38 rz.-kat., 27 izr., 45 in. wyznań; 432 Rusinów, 45 Polaków, 59 Niemców). Par. rz.-kat. w Ja­nowie, gr.-kat. w miejscu, dek. gródecki. Do par. należą Porzecze i Rottenhan, Stawki i Jamelna. Za czasów Rzpltej należała wś do dóbr koronnych, dzierżawy janowskiej. W r. 1416 uposaża Władysław Jagiełło probostwo ruskie w Stradczu (Liske, A. G. Z., t. III, str. 169). W r. 1420 uposaża król miejscową cerkiew Wniebowzięcia M. P. (Arch. Bernar. we Lwowie, T., t. 21, str. 348 i t. 55, str. 215). W r. 1731 nadaje August II Dominikowi i Agnieszce Bogusławskim łan wybraniecki we Wrocowie i Stradczu (1. c., C., t. 526, str. 865). Wchód do wspomnionych pieczar, zwa­nych Przestrzelcze al. Pristoły, znajduje się od strony płn. Jest on około 5 stóp wysoki a prowadzi chodnikiem 20 kroków długim do lochu 8 sążni długiego, 4 szerokiego a sążeń wysokiego. Ztąd idzie chodnik poboczny na prawo, na 15 kroków długi, a drugi na lewo prowadzi do lochu znacznie wyższego. Chod­nik główny prowadzi dalej, po obu jego stro­nach są jamy, niekiedy tak obszerne, że w nich 6 osób wygodnie pomiescićby się mo­gło, następnie zwęża się i zniża tak, że z tru­dnością tylko postępować można. Według podania służyły te pieczary za mieszkanie czerncom reguły św. Bazylego. W czasie na­padów tatarskich chronili się tu mieszkańcy z swem mieniem. Opis pieczary podał Kra­szewski w dziele: „Sztuka u Słowian” (str. 100). Czyt. także: Wacława Zaleskiego opis w „Pielgrzymie Lwowskim” z 1823 r.; „Przy­jaciel ludu” z r. 1841, str. 30; „Hoehle v. Stradz“ w Mnemosyne, 1837, Nr. 34 i 35; „Słowo”, Lwiw, 1863, Nr. 70; „Literaturnyj Śbornyk”, 1870, str. 57. Lu. Dz.