Łużek Dolny

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 5, Warszawa 1884, s. 835-836.

Łużek 3.) Ł. Dolny, wś w pow. drohobyckim, 17 kil. na płn. zach. od sądu powiat, w Drohobyczu, 5 kil. na płd. od urzędu poczt, i st. kolei naddniestrzańskiej w Kranzbergu. Na wsch. leży Bronica, na płd. Niedźwiedza, na zach. Stupnica, i Kotowania, na płn. zach. Horodyszcze, na płn. Ozimina i Nowoszyce (5 ostat. miejscow. w pow. samborskim). Płn. część obszaru przepływa pot. Bystrzyca. Na płd. od niej powstaje w obrębie wsi pot. Trudnica, dopływ Tyśmienicy, i płynie na wsch. do Bronicy. Na płd. od Trudnicy nastaje jej dopływ pot. Broniczary i płynie również na wsch. do Bronicy. W płn. wsch. stronie wsi wznosi się najwyższe wzgórze (znak triang.) do 336 m. wys. W stronie płd. leży las Łozy. Wieś ma przysiółki: Broniczary al. Broniczany i Kawna. Własn. więk. ma roli or. 25, łąk i ogr. 4, past. 2, lasu 650 mr.; własn. mniej, roli or. 1386, łąk i ogr. 161, past. 410 mr. W r. 1880 było 1105 mk. w gm., 6 na obsz. dwor. (obrz. gr.-kat. z wyjątkiem 80 obrz. rz.-kat.). Par. rzym.-kat. w Dublanach, gr.-kat. w miej­scu, dek. mokrzański, dyec. przemyska. Par. ta była do r. 1780 w posiadaniu oo. bazylia­nów, jak świadczą księgi metrykalne. We wsi jest cerkiew drewniana pod wez. św. Jerzego. Bractwo cerkiewne ma pergaminowy przywi­lej nadany przez Augusta II. Jest tu także szkoła etat. 1-klas. i kasa pożyczk. gm. z ka­pitałem 9529 zł. Za czasów polskich należała wś do dóbr koronnych, do klucza dublańskiego w ziemi przemyskiej. W lustracyi z r. 1686 (rkp. Ossol. No. 1255, str. 91) czytamy: „Wieś ma łanów 24, czyni ćwierci 96, między temi popowskich ćwierci 4, łan jeden kumowski ćwierci 4, hajduckich ćwierci 4, gromadzkich 7, wolniczych 30. Drugie puste na arendę idą, z których czynsz osobny“. W inwentarzu z r. 1760 (rkp. Ossol. No. 1632, str. 34) czyta­my: „Wś na łanach 24 osiadła, czyni ćwierci

[s.836]

96, videlicet gromadzkich 12, arendowanych 50, pustych 12, do tych Jmć Pan Uruski za prawem 8, tenże kniażskich 4, popowskich 4, sołtyskieh 4, karczmarskich 2. Chlebnika ad praesens gromadzkiego znajduje się No. 89. Czynsze tej wsi (wymienione szczegółowo) czy­nią 440 złp., do tego z pól i obszarów 75 zł. 14 gr. Powinności wsi: Z ćwierci roboczych ad praesens 12 robią z każdej na tydzień po półtora półdzionka, facit na tydzień półdzionków 18, na rok 936. Zażen, obżen, zakos, obkos z chleba po jednemu do roku. Przędą z pańskiego przędziwa z każdej ćwierci robo­czej po łokci 3 bez pańszczyzny z ćwierci a praesens roboczych 12, facit łokci 36. Na szarwark, do młyna, mostu Ozimińskiego iść po­winni i one reparować bez pańszczyzny. Leśni z pustych ćwierci dwóch służyć powinni i za­pustów królewskich w tej wsi doglądać. Na polu Ozimińskiem nie kosić ale zgrabić i w stertę ułożyć siano na sążni 20 wzdłuż bez pańszczyzny. Karczmarstwa posesorami w tej wsi do lat 10 Jm. Panowie Kopystyńscy in fundamento decreti commissarialis, które produxerunt, post expirationem vero tych lat 10 Jm. PP. Uruscy małżonkowie ad ortae tempora sui toż karczmarstwo juxta privilegium reproductum trzymać winni, a corocznie do skar­bu płacić zł. 200, tudzież onera fundi, hibernę na gardekurów. Pod tą wsią są lasy seu Cha­szcze, których, że jest Jm. Pan Uruski leśni­czym, więc będzie mieć staranie, aby prócz skarbowej własnej potrzeby, pustoszone nie były“. Rząd austryacki zajął tę wś wraz z ca­łym kluczem dublańskim w r. 1772, założył przy niej osadę niemiecką Luschkau, w r. 1827 przyłączył ją do Drohobycza, a w r. 1862 sprzedał ją bank narodowy austryacki wraz z innemi wsiami Franciszkowi Rychlickiemu.