Lisznia

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 5, Warszawa 1884, s. 326.

Lisznia (z Monasterem Liszniańskim, po ru­sku Łysznia), wś w pow. drohobyckim, 5 kil. na płn. zach. od sądu powiat, i urzędu poczt, w Drohobyczu (ob.). Ńa płn. leży Bronica, na płn. wsch. Śniatynka, na wsch. i płd. wsch. Drohobycz, na płd. Dereżyce, na zach. Uniatycze. Przez środek obszaru płynie pot. Bar (ob.) z Uniatycz od płd. zach. na płn. wsch. i przyjmuje w obrębie wsi kilka małych dopły­wów od praw. i lew. brzegu. Wzdłuż granicy płn. płynie pot. Brońcy, zwany w dalszym biegu Niedźwiedzińską. W dolinie Baru leżą zabudowania wiejskie, na płn. zach. od nich Monaster Liszniański i folw. Kopania. Płn. część obszaru zajmuje las Hryniowiec. W nim wznosi się szczyt Dubiena do 348 m. W części płd. leży las Tersewiszcze. Własn. więk. (rzą­dowa) ma roli ornej 70, łąk i ogr. 27, pastw. 11 lasu 1173; własn. mniej, roli ornej 1448, łąk i ogr. 577, pastw. 618 mr. W r. 1880 by­ło 1276 mieszk. w L. gminie, 17 na obszarze dwor., a 234 mk. w Monasterze Liszniańskim (obrz. gr.-katol., z wyjątkiem 28 rzym.-katol.). Par. rzym.-katol. w Drohobyczu; gr.-katol. w miejscu, dek. drohobycki, dyec. przemyska. W L. jest cerkiew murowana pod wezw. św. Michała i szk. etat. jednokl., w M.-L. cerkiew pod wezw. św. Iłii. W monasterze był kla­sztor bazylianów. W r. 1666 nadał Jan Ka­zimierz ihumeństwo O. Sylwęstrowi Twarowskiemu „cum libera incisione in sylvis Lisznia- nensi et Medweczanensi, quod privilegium cum libertatibus post fata praedicti Twarowski monachis praedicti monasterii Lisznianensis servi debet. “ Jan Sobieski potwierdził r. 1681 przy­wilej Jana Kazimierza, a także: „poponatum ad praefatum monasterium Lisznianense incorporavit.“ W r. 1691 nadał Jan Sobieski ihu­meństwo Mitrofanowi Radzimińskiemu: „cum foenificium ac laneum unum adjacentem in sub- urbio Drohobycensi,“ a oraz prawo warzenia soli na tym gruncie. Monaster Liszniański zniesiono r. 1775 i utworzono fundacyą dla dzi­siejszego klasztoru drohobyckiego. W r. 1804 odebrała kamera monasterowi grunt i prawo warzenia soli, nadane mu przez Sobieskiego, na rzecz swoję, a klasztorowi drohobyckiemu wy­znaczyła roczną rentę. Za czasów polskich na­leżała wieś do dóbr koronnych w ziemi prze­myskiej. R. 1533 uwalnia Zygmunt I wieś tę: „a tributo seu praestatione Boum praedicta Odumarszczyzna, tum quoque a cesu faginatitio et podvodiv immunem declarat praeter Podvodas pro regem.“ (Rkp. Ossol. M 2837, fol. 188). L. wraz z Niedźwiedzą i Kołpcem two­rzyła klucz liszniański. Do klucza liszniańskiego należała także wieś Niedźwiedza. Do tego klucza według dawnego zwyczaju i po­winności swoich „kraina Podbuska robocizny pomaga.“ Extrakt inwent. ekon. sambor. z r. 1760 (Rkp. Ossol. fó 1632 fol. 173) podaje następujące szczegóły: „Klucz liszniański, po­nieważ za przywilejem in posessione WP. Grzegorza Turkułła zostaje, którego imieniem JMP. Eliasz Turkułł konsens ad cedendum od matki swojej de dt. Warszawa 5 grudnia 1746 produxit, a cesyą in rem tegoż brata swego uczynioną deklarował quovis tempore reproducere, wnosząc, że jest ad praesens u posesora tego klucza na Podolu rezydującego i że jest coram actis authenticis zeznaną, o co się ma te­raźniejsza administracya dopomnieć, więc się ani budynki, ani wsiów osiadłość i sprzężaj ta­kowym modelionem, jako inne klucze nie opi­sują, ani też intrata stante hoc adyitalitio nie wyprowadza. To tylko nadmienia się, że ante hac należał do skarbu JKM. Do tego, że wło­ści tego klucza płacić powinny do kasy eko­nom. hibernę i ekspenszczyznę podług dyspartymentu zamkowego, tudzież łatry z lasów zakupionych przez skarb do żup skarbowych za opłatą proporcyonalną; tudzież i sól skarbo­wą z żup do składów także za zapłatę wozić.“ Według lustracyi z r. 1768 był klucz liszniań­ski w posiadaniu Konstantego Turkułła za przywilejem Augusta III z 11 września r. 1759. Rząd austryacki zajął go r. 1772 i przy­łączył do dóbr drohobyckich. Lu. Dz.