Kretynga

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 4, pod red. F. Sulimirskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, Warszawa1883, s. 665.

Kretynga, (lit. Kriatynga), miasteczko pryw. w pow. telszewskim nad Okmianą (Dangą), o 66 w. od Telsz, o 21 od Gorżd, komora cel­na, jarmark 6 stycznia, targi w poniedziałek i piątek. Paraf, kościół katol. Zwiast, N. M. P., 1610 r. fundowany przez J. K. Chodkie­wicza, murowany. Przy nim klasztor bernar­dynów. Kaplice dwie. Parafia katol. dekan. szkudzkiego, dusz 4327. Filia w Jakubowie. Parafia prawosł. K. ma dusz 869; par. ewang.-augsb. 1156. Jest tu st. p. na drodze z Taurogenu do Połągi, miedzy Gorżdami a Połągą, o 23 w. od Połągi, o 246 od Kowna. K. ma mieć nazwanie od wyrazu litewskiego krotos, okręt. Miasto porządne, murowane, szpitale, szkoły, gorzelnie i browary; liczne jarmarki, znaczny handel. Osada starożytna w XVII w. własność Jana Karola Chodkiewicza (dziś hr. Józefa Tyszkiewicza), od którego imienia zwane także Karlstadt. Są tu sławne na całą Żmujdź organy, o których mówi podanie, że gdy pierwszy raz na tych organach hucznie zagrano, tak wielkie było wstrząsnienie po­wietrza, że zarysowało się sklepienie. Tych organów obecnie używa się z wielką ostrożno­ścią i rzadko. Żmujdzini niosą tu ofiary w ce­lu odszukania rzeczy zgubionych.