Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 9, Warszawa 1888, s. 447-449.
Radruż al. Radroż, wś, pow rawski, odl. 19 klm. na płd.-zach. Od Rawy Ruskiej, 9 klm. od sądu pow. w Niemirowie, 5 klm. od urz. poczt, i st. kol. jarosławsko-sokalskiej w Horyńcu. Na płn.-wschód leży Dziewięcierz, na wschód Wójtowszczyzna, na połud. Smolin, na połud.zach. Huta Kryształowa, na zachód Sieniawka, na płn.-zach. Wólka Horyniecka i Horyniec (4 ostatnie w pow. cieszanowskim). Wieś leży w dorzeczu Wisły za pośrednictwem Basenki (dopływu Lubaczówki) i Gliniańca, prawobocznego dopływu Basenki. Do Gliniańca podąża z obszaru kilka małych dopływów, wpadających poza obrębem wsi. Wieś składa się z części: Gaje Lasowe (rus. Haji Lisowi, al. Na Lesie), Goły, Hałanie, Hrynie, Kohuty, Kozaki al. Kużyki, Kupibida, Kurji, Kuciery al. Kuczyry, Nakoneczny, Petryczyny, Prusie al. Prusy, Sopot Mały i Wielki. We wschód, wyższej części obszaru wznoszą się: Dąbrowniczy do 355 mt.
[s.448]
(znak triang.) i Załuczka do 851 mt.; w stronie zachodniej Smorodniki do 280 mt. Na płd.-wschód leży las „Sucha Lipa.“ Własn. więk. (Kazimierza Andruszowskiego) ma roli or. 378, łąk i ogr. 97, past. 37, lasu 931; własn. mn. roli or. 3694, łąk i ogr. 338, past. 788, lasu 25 mr. W r. 1880 było 299 dm., 1564 mk. wgm., 10 dm., 70 mk. na obsz. dw.; 43 rzym.-kat., 1554 gr.-kat., 32 izrael., 5 innych wyznań; 58 Polaków, 1563 Rusinów, 11 Niemców. Par. rzym.-kat. w Horyńcu, gr.- kat. w miejscu, dek. lubaczowski, dyec. przemyska. We wsi jest cerkiew i szkoła jednokl. (od 1873 r.). Za czasów Rzpltej należała wieś do sstwa lubaczowskiego. W lustracyi wojew. bełzkiego z r. 1766 (rkp. Ossol., Nr. 2835, str. 120 nn.) czytamy: „W tej wsi poddani za prawami siedzący reproduxerunt przywileje i prawa swoje, a naprzód: Dubniewicze pokazali konsens czyli prawo od JWPana ssty lubaczewskiego dane, przez Zygmunta III w r. 1605, Jana III w r. 1684 przywilejem potwierdzone, którym to konsensem JW. Płaza młynu i gruntów do niego należących kupienia od Hałania, mielnika radrożskiego, z przyległościami w prawie Hałania wyrażonymi, do tegoż młyna należącymi, to jest niwkę nad potokiem po drogę od Smolina idącą pomiędzy młyn Hrynia ku górze się ciągnącą, tudzież 3 ćwierci między gromadzkimi leżące i czwartą ćwierć oddzielnie, tudzież obszaru przy lesie Gorajców i lesie Potylickim będącego pozwolił, od robocizny, powozów, żyrowizny, dani miodowej, osepu dawania uwolnił, robienia piwa, palenia i szynkowania gorzałki pozwolił, który to konsens królowie Zygmunt III i Jan III, jako wyżej wyrażono, potwierdzili. Dubniewicze pokazali drugi konsens czyli prawo od JW. Lubomirskiego, woj. krakowskiego, in rem szlachetnego Dubniewicza, wójta radrożskiego, dany, przywilejem Jana III w Jaworowie d. 6 lipca 1684 r. potwierdzony, którym konsensem JW. woj. krakowski przy roku 3 ćwierci, to jest półłanku i ćwierci Knyżyńska zwanej z ogrodami i sianożęciami dawniej nadanymi zachowuje i tegoż Dubniewicza wraz z sukcesorami od wszystkich podatków i składek gromadzkich solvis oneribus Respublicae uwalnia, który konsens Jan III potwierdzając, tegoż Dubniewicza przy klinie roli gromadzkiej za łąką nadanej, z sadzawką, ogrodami dwoma, obszarem w lesie Głuchym, do domostwa potylickiego należącym, jako z prawa od JW. Płazy, ssty lubaczewskiego, danego używali, zachowuje i od składek gromadzkich uwalnia salvis oneribus Respublicae. Siedzi poddanych za tem prawem 7, mają pola ćwierci 4 między gromadzkimi i tam ćwierć na Baszenkach na staj 6, kąt od granicy smoleńskiej na staj 23 i zago nów 11, niwę przy tejże granicy na staj 27 i tamże łąki na wozów siana 12 i łąkę pod Czuryłową na wozów siana 8. Z tych pól wyprawują dragana na usługę Huty Kryształowej. Hałanie, mielnicy reproduxerunt przywilej Jana Kazimierza, zdarty, zepsuty i żadną miarą nieprzeczytany, na dole tylko pismo. Siedzieli za tem prawem 9, mają młyn na potoku o jednym kamieniu, z którego miarkę trzecią biorą, pola ćwierci 3 między gromadzkimi mają. Powinności ich za nie wyprawienie dragana zł. 51 gr. 20, za niekarmienie wieprza zł. 15 gr. 15 z groszowym płacić. Powozów 4 o mil 12 dają i siekierkę na tydzień po 3 dni odbywają. Hrynie, mielnicy reproduxerunt przywilej Jana w Jaworowie d. 20 października r. 1679 dany, którym kupienia młyna na potokach między podrożem stojącego, z obszarem pola przy tymże młynie leżącym, trzecią miarkę za grzywien 12 pozwolił, pospieszeństwo tych grzywien na tymże młynie, przedanie młyna tego za wiadomością króla ostrzegł. Żadnego czynszu ani dań z młyna i pól nienaznaczając, ale tylko przychyliwszy się do dawniejszych przywilejów Zygmunta Augusta i Zygmunta III prawo pomienionych mielników w całości zachował. Mielników za tem prawem siedzi gospodarzów 18, mają młyn na potoku o jednym kamieniu, z którego miarkę trzecią biorą, tudzież pola ćwierci dwie między gromadzkimi, niwę, w której staj 130; łąkę na wozów siana 30. Powinności ich: jednego wyprawują dragana, za niewyprawienie drugiego zł. 51 gr. 20, za nieukarmienie wieprza zł. 15 gr. 15 z groszowym płacą, powozów 4 o mil 12 dają, siekierą na tydzień dni 3 odbywają. Osiadłość i powinności tejże wsi: Ta wieś osiadła na łanach 34 ½ to jest ćwierciach 138 po 12 zagonów mających, zagrodach 16, niw więcej 40 mająca, z których do cerkwi należy ćwierci 4, pod Dubniewiczami ćwierci 5 i niwy, pod mielnikami ćwierci 5, w arendę dodanych ćwierci 5, do Huty Smoleńskiej ćwierci 3; reszta pól pod poddaństwem, do pańszczyzny, i różnym z różnych wsi na czynsz idąca. Poddanych w tej wsi z leśnymi, tywonami, polowymi znajduje się 127. Powinności te: Poddani z ćwierci osiadłej dni 4 pańszczyzny i szarwarku 4, pociężni ciągłem, piesi pieszo odbywają, żurowego zł. 2, czynszyku drobnego gr. 6, kurę jednę i jaj 5 oddają. A ze trzech zagonów osiadłych czwartą część powinności tych pełnią; z pustych ćwierci czynszu strożnego zł. 18, z pól sznurem mierzonych ze staji ozimego zł. 1 gr. 6, a na jare sianego po gr. 18, a ogrody, sadki, według taksy płacą. Tkacze z warsztatu po półsetka robią. Na zakos, obkos, zażyn, obżyn i tłokę wychodzą; konopi każdy po garści 15 moczy, międli, we
[s. 449]
dług próby oddaje i z pańskiego przędziwa po motków 3 arszenowych przędzie. Osep owsa jak od którego można wziąć podług ustanowienia oddają. Stronki od owcy po gr. 10 płacą, inne zaś powinności, jako to: wywożenie tramu, oranie, radlenie, drew, kołów, żerdzi wożenia, młócenia zwyczajem innych wsi odbywają. Arendy karczemnej podług kontraktu zł. 2550 wypłacającej, commoda et adiuncta takowe: 1) Browar z winnicą i karczmą; 2) młynów 2 o jednym kamieniu z wymiarem dwóch miarek; 3) Żarnowe zwyczajem innych wsi; 3) pola ćwierci 5 z ogrodami i łąkami; 5) poddanych pociężnych 6, pieszych 6, po dniu pańszczyzny i dniu szarwarku, tudzież dni powinne latem odbywających. Konserwacya budynków przez arendarza ostrzeżona. Intrata roczna z wsi Radrożą (wymieniona szczegółowo, str. 122) efficit 8778 zł. 25 gr. 12 denarów. Onera et expensa fundi (wymienione również szczegółowo) wynoszą 382 zł. 12 gr. Lu Dz.
Zostaw odpowiedź
Chcesz przyłączyć się do dyskusji?Nie krępuj się!