73 lata temu Armia Krajowa w ramach operacji Ostra Brama rozpoczęła walkę o wyzwolenie Wilna. W mieście trwają uroczyste obchody tej rocznicy.

W tym roku przypada 73. rocznica operacji „Ostra Brama”. Przed 73 laty, w dniu 7 lipca 1944 roku, Armia Krajowa rozpoczęła walkę o wyzwolenie Wilna.

Pierwsze uroczystości odbyły się w piątek, 7 lipca, na wileńskiej Rossie. Oddano tam hołd uczestnikom operacji „Ostra Brama”. W uroczystości złożenia kwiatów zapalenia zniczy na grobach AK-owców wzięli udział przedstawiciele Ambasady RP na Litwie. Obecni byli: zastępca Ambasadora RP na Litwie Maria Ślebioda, Konsul Generalny Ambasady RP na Litwie Stanisław Cygnarowski, attaché wojskowy Ambasady RP w Wilnie pułkownik Mirosław Wójcik. Hołd poległym żołnierzom złożyli również kombatanci, polska społeczność z Wilna, a także z obecnej Polski.

W sobotę odbyły się kolejne obchody. Rozpoczęła je o godz. 10:00 Msza św. w kościele św. Teresy. Odprawiono ją za dusze żołnierzy Armii Krajowej z okręgu wileńskiego i nowogródzkiego poległych podczas zdobywania Wilna.
Po południu na cmentarzu na Rossie odbyła się główna uroczystość poświęconą pamięci Powstania Wileńskiego. Wzięli w niej udział przedstawiciele władz RP. Później, w Domu Kultury Polskiej w Wilnie, odbył się koncert patriotyczny z udziałem chórów kresowych z Białorusi i Litwy. Organizatorem uroczystości jest Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej z Warszawy.

Z kolei w czwartek 13 lipca, Wileński Rejonowy Oddział Związku Polaków na Litwie zaprasza mieszkańców Wileńszczyzny do wzięcia udziału w tradycyjnym apelu pamięci przy pomniku w Krawczunach – miejscu bitwy Armii Krajowej z hitlerowskim najeźdźcą.

PRZECZYTAJ KONIECZNIE:

Powstanie wileńskie

Przed Warszawą było Wilno

“Ostra Brama”

7 lipca 1944 roku Armia Krajowa w ramach akcji “Burza” rozpoczęła operację wojskową „Ostra Brama” – walkę o wyzwolenie Wilna spod okupacji niemieckiej. Celem operacji było samodzielne oswobodzenie Wilna z rąk Niemców przed wkroczeniem tam Armii Czerwonej.

Dowódcą był komendant wileńskiego okręgu AK, pułkownik Aleksander Krzyżanowski ps. „Wilk”. Dowódca zakładał zdobycie miasta przez ponad 12-tysięczne połączone siły wileńskiego i nowogrodzkiego okręgu AK. Operacja miała rozpocząć się 7 lipca wieczorem. Jednak szybki marsz Armii Czerwonej na Wilna sprawił, że „Wilk” zdecydował o rozpoczęciu akcji o świcie. M.in. z tego względu, na czas zdołano skoncentrować na tylko 1 z 3 przewidzianych w planie operacji zgrupowań uderzeniowych.

Ok. 4 tysięcy żołnierzy AK wspieranych przez dwa działka przeciwpancerne oraz kilka moździerzy i granatników zaatakowało umocnienia niemieckie od najsilniej bronionej, południowo-wschodniej strony. Pozycje te obsadzone były przez garnizon liczący kilkanaście tysięcy żołnierzy. Dysponujących silną artylerią oraz czołgami i działami pancernymi oraz wsparciem z powietrza.

Polakom udało się jednak wyzwolić znaczną część Wilna. Do 13 lipca, już we współdziałaniu z oddziałami Armii Czerwonej 3 Frontu Białoruskiego, całe miasto zostało oczyszczone z Niemców. Na Górze Zamkowej żołnierze AK wywiesili biało-czerwoną flagę. Którą po paru godzinach zerwali sowieci, wywieszając czerwony sztandar.

W walkach zginęło blisko 500 żołnierzy AK, a ponad 1000 zostało rannych. Łącznie w całej operacji wileńskiej brało udział ok. 9 tysięcy żołnierzy AK na terenie okręgu wileńskiego i ok. 6 tys. na terenie okręgu nowogródzkiego.

Cztery dni po oswobodzeniu Wilna władze sowieckie podstępnie aresztowały dowódców oddziałów AK i zaczęły rozbrajanie polskich żołnierzy. Schwytano około 5 tys. podoficerów i szeregowców AK. Początkowo umieszczono ich w obozie w Miednikach. Większość z nich odmówiła wstąpienia w szeregi 1 Armii WP w ZSRR. Zostali wywiezieni w głąb Związku Radzieckiego do wyrębu lasów. Część z nich zbiegła i przedostała się do Polski. Inni prowadzili na Wileńszczyźnie walkę partyzancką z sowietami. Do 18 lipca w tym rejonie znalazło się ok. 6 tys. żołnierzy i kilka tysięcy ochotników. Zostali odkryci przez NKWD i internowani lub rozproszyli się.

Ppłk Krzyżanowskiego uwięziono w Wilnie, a później w Moskwie. Po powrocie do Polski został aresztowany przez UB i oskarżony o współpracę z Niemcami. Zmarł na gruźlicę w 1951 roku w warszawskim więzieniu.

Zachęcamy do odwiedzenia pełnej galerii zdjęć aut. Mariana Pałuszkiewicza i Wiktora Jusiela na portalu L24.lt: z 7 lipca i 8 lipca.

L24.lt / Kresy.pl