Serbia: Dowódca elitarnego oddziału czetników zrehabilitowany

Dwa lata po sądowej rehabilitacji wodza serbskiej, rojalistycznej i narodowej partyzantki, gen. Dragljuba Mihailovicia, rehabilitacji doczekał się także jeden z czołowych, podległych mu komendantów.

26 maja sąd drugiej instancji w mieście Valjevo w zachodniej Serbii orzekł o uchyleniu siedmiu wyroków komunistycznej państwowej komisji do spraw osądzenia zbrodni wojennych okupantów i ich pomocników oraz sądu rejonowego w Mionicy, wobec dowódcy elitarnego oddziału serbskiej partyzantki – czetników, Nikoli Kalabicia. Został on uznany przez komunistów za kolaboranta i zbrodniarza. Poniósł śmierć, choć brak dowodów egzekucji. Dodatkowo komuniści zarządzili w 1946 roku konfiskatę nieruchomości Kalabicia.

Powództwo o rehabilitację sławnego czetnika złożyła jego wnuczka, Vesna Kalabić. Postępowanie w tej sprawie trwało przez pięć lat. Sąd uznał orzeczenia komunistycznego trybunału za “bezpodstawne” i “nieważne”. Na tym sprawa prawdopodobnie się nie zakończy, bowiem prokuratura zapowiedziała apelację od majowego wyroku.

Wychowany w rodzinie oficera Królestwa Jugosławii, Kalabić sam był zawodowym żołnierzem. Brał udział w kampanii przeciw najazdowi niemieckiemu w kwietniu 1941 roku, mimo kontuzji jakiej doznał w czasie wcześniejszego wypadku samochodowego. Był jednym z pierwszych, który sformował oddział narodowej serbskiej partyzantki – czetników – w okolicach swoje rodzinnego miasta, Valjeva. W sierpniu 1941 podporządkował się generałowi Dragoljubowi Mihajloviciowi “Draży”, dowódcy formujących się Królewskich Wojsk Jugosłowiańskich w Ojczyźnie. “Draża” wyznaczył Kalabiciowi i jego oddziałowi zadanie formalnego podporządkowania się serbskiej administracji kolaboracyjnej, by zalegalizowany w ten sposób działał wedle instrukcji rządu emigracyjnego. W ten sposób Kalabić stanął w czerwcu 1943 r. na czele oddziału Górskiej Gwardii Królewskiej, uważanego za elitarny w szeregach czetników.

W tym czasie czetnicy walczyli już z komunistyczną partyzantką Josipa Broza Tity. Doprowadziło to Kalabicia w listopadzie 1943 r. do podpisania  z Niemcami umowy o zaprzestaniu wzajemnych ataków i skoncentrowania działań obu stron na walce z komunistami. Ugoda ta przestała obowiązywać w lutym 1944 roku, co doprowadziło do kolejnych walk między oddziałami Kalabicia i Niemcami. Aczkolwiek czetnicy okazjonalnie nawiązywali współpracę z Niemcami w czasie nasilenia walk z komunistami.

Po zakończeniu okupacji niemieckiej, Kalabić nadal walczył z wojskami Tito przywódcy nowej, komunistycznej Jugosławii. Brał udział w zakończonej klęską czetników bitwie na Zelengorze w maju 1945 r. Uszedł wraz z kilkudziesięcioma swoimi żołnierzami i ukrył się na prowincji. Wskutek gry operacyjnej agentów komunistycznej służby bezpieczeństwa OZNA, został w styczniu 1946 zwabiony do Belgradu i aresztowany.

Kalabić oskarżany był o to, że w śledztwie współpracował z komunistyczną służbą bezpieczeństwa, a zdradzone przez niego informacje pomogły schwytać samego wodza czetników Mihajlovicia. Jednak wedle zeznań dawnego czetnika Mijailo Danilovicia przed sądem pierwszej instancji w Veljevie, Kalabić został rozstrzelany w jaskini niedaleko Valjeva 19 stycznia 1946 r., na długo przed rozpoczęciem operacji ujęcia Mihajlovicia.

Rehabilitacja Kalabicia wywołała oburzenie lewicowych działaczy i historyków. Znamionuje zmianę polityki historycznej w Serbii, gdzie przez długi czas po upadku komunizmu, czetnicy byli ukazywanie w negatywnym świetle. Drogę do rehabilitacji osób skazanych w procesach politycznych, w pierwszych latach po wojnie, otworzyły uchwały parlamentu z 2006 i 2011 roku. 14 maja 2015 roku belgradzki sąd w Belgradzie zrehabilitował samego wodza Królewskich Wojsk Jugosłowiańskich w Ojczyźnie, Dragoljuba Mihajlovicia.

b92.net/balkaninsight.com/kresy.pl