Zapomniany architekt polskiej niepodległości

Polska Deklaracja Niepodległości ukazała się 7 października 1918 roku w Monitorze Polskim w formie manifestu. Inicjatorem jej podpisania i opublikowania był książę Zdzisław Lubomirski, członek Rady Regencyjnej – jedynej władzy legalnie działającej na terenie ziem polskich. Deklaracja stała się pierwszą odezwą, która miała realne znaczenie polityczne i prawne. Została wydrukowana wśród innych aktów prawnych obowiązujących na terenie ziem polskich. 12 października 1918 roku Rada Regencyjna wydała ponadto nową rotę przysięgi wojskowej, gdzie żołnierze ślubowali „Państwu Polskiemu”.

Dziś oficjalne święto odzyskania niepodległości obchodzone jest 11 listopada na pamiątkę przejęcia władzy wojskowej przez Józefa Piłsudskiego. W tej historii również ważną rolę odegrał książę regent Zdzisław Lubomirski. 10 listopada 1918 roku wyjechał na dworzec kolejowy po swojego przyjaciela Józefa Piłsudskiego wracającego z więzienia w Magdeburgu. Podczas spotkania w pałacu Lubomirskich na Frascati zapadły najważniejsze decyzje, które odegrały kluczową rolę w dalszej historii naszej Ojczyzny. Efektem ustaleń było przekazanie Piłsudzkiemu władzy wojskowej dnia 11 listopada i administracyjnej 14 listopada.

Niewątpliwie był to przełomowy moment dla samej Rady Regencyjnej oraz przyszłego Marszałka. Mężowie stanu w sposób pokojowy dokonali zmian na szczycie władzy odradzającego się państwa polskiego. Żona Regenta, Maria Lubomirska, dnia 11 listopada 1918 roku, zanotowała w pamiętniku:

„Dzień dzisiejszy należy do historycznych, do niezapomnianych, do weselszych, do tryumfalnych! Jesteśmy wolni! Jesteśmy panami u siebie. Stało się i to w tak nieoczekiwanych warunkach.”

Książę Lubomirski wywodził się z rodziny, która odegrała ważną rolę w historii kraju. Wśród jego przodków był Stanisław Lubomirski, który po śmierci Chodkiewicza dowodził w bitwie pod Chocimiem w 1621 roku, Jerzy Sebastian Lubomirski przechowywał insygnia koronacyjne w czasie potopu i organizował oddziały do wypierania Szwedów, Hieronim Augustyn Lubomirski szturmował bramy Wiednia w 1683 roku. Ojciec Zdzisława, Jan Tadeusz Lubomirski został powołany na Dyrektora Wydziału Spraw Zagranicznych w Rządzie Narodowym Romualda Traugutta, za co trafił na zesłanie. Tam urodził się Zdzisław. Wiele lat zajmował się działalnością dobroczynną. Wspierał Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności, Instytut Oftalmiczny, Towarzystwo Oświaty Narodowej. W czasie I wojny światowej pracował w Komitecie Obywatelskim Miasta Warszawy, był prezydentem stolicy, aby wreszcie trafić do Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego. Przez lata ściśle współpracował z Józefem Piłsudskim, w latach 1928 – 1935 był senatorem i pracował w organizacjach ziemiańskich. W czasie II wojny światowej trafił do Komitetu Obywatelskiego Stefana Starzyńskiego. Trafił na Pawiak. Torturowany, zmarł wkrótce po opuszczeniu więzienia na skutek odniesionych ran.

Fundacja Książąt Lubomirskich jest kontynuacją i rozwinięciem działalności edukacyjnej i dobroczynnej, jaką od ponad pięciu wieków prowadzi rodzina. Założycielem organizacji jest książę Stanisław Lubomirski. Celem jest między innymi promocja postaw prospołecznych i patriotycznych oraz zakup sprzętu dla szkół i szpitali. Ideały księcia regenta Zdzisława Lubomirskiego są wciąż żywe.

Tegoroczne obchody 95. rocznicy Święta Niepodległości łączą i czynią nas dumnymi z dokonań wielkich Polaków. Dzięki ich poświęceniu żyjemy w wolnym kraju. Dlatego jesteśmy in winni pamięć.

Fundacjaksiazatlubomirskich.pl/Kresy.pl