Stefan Hrehory Cedrowski

Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 216.

Cedrowski Stefan Hrehory, h. Odrowąż (ur. 1689), literat kalwiński. Syn Jana, skarbnika mińskiego, i Zofii z Oborskich, pochodził ze znanej litewskiej rodziny kalwińskiej. O mło­dości jego nic nie wiadomo. Był starostą poniewieskim, potem bobrujskim. Na sejmie grodzień­skim r. 1726 był członkiem delegacji kalwinów litewskich, która wręczyła królowi z polecenia sy­nodu gdańskiego suplikę w sprawie położenia różnowierców w Polsce. Ożeniony z Krystyną z Ottenhauzów, miał z nią ośmioro dzieci. Zmarł najpóźniej w r. 1748. W r. 1728, będąc w Mannheim, przełożył z francuskiego przekładu pierwszą część znakomitej i niezwykle w Anglii popularnej opowieści alegoryczno-budującej Johna Bunyana, »Drogi pielgrzymującego chrześcijanina« (»The Pilgrim’s Progress«). Przekład jędrny, żywy, do­brze wpadający w ton prostej opowieści, pisany językiem pełnym dialektyzmów, wydany został jut po jego śmierci w Królewcu w r. 1764 stara­niem tamtejszego, pastora Dawida Behra. Został on wydany anonimowo, nazwisko jednak tłuma­cza można odczytać z wierszowanego akrostychu, umieszczonego przed tekstem. Po raz drugi wy­dano go w Królewcu w r. 1891. Tłumaczenie to zajmuje ważne miejsce wśród staropolskich prze­kładów dzięki wybitnej pozycji literackiej tłu­maczonego autora, w dodatku pierwszego z pisa­rzy angielskich, przełożonego na język polski.

Z przedmowy do przekładu wynika, że C. za­mierzał przełożyć także drugą część »The Pil­grim’s Progress«. Przekład Jej, pióra »pewnego Szlachcica, Obywatela W. Ks. Litewskiego«, wy­dany również przez Behra w Królewcu r. 1775, nie wyszedł jednak spod pióra C-go, gdyż został dokonany w r. 1757, a więc już po jego śmierci.

Boniecki; Niesiecki; Konarski Sz., Szlachta kalwińska w Polsce, W. 1936, 40; Łukaszewicz J., Dzieje kościoła wyznania helweckiego w Litwie, P. 1842, 362; Akty izd. wilenskoju archeograficzeskoju kommissieju, Wil. 1883, XII 533; Arch. Ord. Nieśw., teka 1872. — Rkp. przekładu u Zamoyskich nr 103. Krótkie wzmianki o przekładzie bez podania na­zwiska tłumacza: Bandtkie. 111 105—6; Sembritzki J., Die polnischen Reform. In Preussen, »Altpreus­sische Monatschriftt« 1893, XXX 86; Dyboski R., O najpopularniejszej książce angielskiej, »Przegląd Powszechny« 1909, CIII 339 i CIV 64—5, 69. Autor niniejszego szkicu przygotował pracę o »Bunyanie w Polsce«.

Wiktor Weintraub