Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 9, Warszawa 1888, s. 649-652.

Rodatycze, rus. Horodiatyczi, wś, pow. gro-

[s.650]

decki, 11 klm. na płn.-zach. od st. kol. i tel. w Gródku, urz. pocz. i st. dr. żel. Karola Ludwika w miejscu (odl. 42 klm. od Lwowa). Na wschód leżą Rzeczyczany, Haliczanów i Bratkowice, na płd. Wołczuchy i Milatyn, na zach. Bortiatyn (pow. mościski), na płn. La­szki, Zbadyń z Kuttenbergiem i Tuczapy (wsie pow. jaworowskiego). Środkiem obsza­ru płynie pot. Raków, dopływ Wiszni Sa­nowej. Zasila go od lew. brzegu pot. Zamłyński al. Wzduch, nadpływający od płd. z Milatyna, a od praw, brzegu struga powstająca w lesie wołoszowskim. W dolinie Rakowa le­żą zabudowania wiejskie, przeważnie na praw. brzegu, w mniejszej części na lew. brzegu. Części wsi zwą się: Mielniki, Mołoszów, Pod Plebanią, Pruszyna, Skotnik, Wójtowszczyzna, Zamłynie. Na płd.-zach. leży las Laszczyna i Zamłynie, na płn.-zach. las Mołoszów (szczyt 269 mt.). Na płn.-wsch. śród niw wzgórze (312 mt.). Płd. część wsi przebiega kolej Karola Ludwika i gościniec lwowsko-przemyski. Własność większa (Maryi Mirskiej) ma roli or. 574, łąk i ogr. 334, pastw. 102, lasu 1963 mr.; wł. mn. roli or. 1797, łąk i ogr. 387, pastw. 237, lasu 3 mr. W r. 1880 było 296 dm., 1885 mk. w gm., 13 dm., 67 mk. na obsz. dwor. Między mieszkańcami by­ło 1830 rz.-kat., 86 gr.-kat., 30 izrael., 6 in­nych wyznań; 1863 Polaków, 89 Rusinów. Par. rz.-kat. w miejscu, dek. gródecki. Do paraf, należą: Bratkowice, Dobrzany, Koców, Laszki, Leśniowice, Rzeczycany, Tuczapy, Wołczuchy i Zbadyń. Akt erekcyi zaginął. Odnowili ją w r. 1449 bracia Jan, Mikołaj, Piotr i Stanisław, wójtowie Rodatycz. Ko­ściół drewniany, nie konsekrowany, p. w. W. Św. Par. gr.-kat. w Wołczuchach., We wsi jest cerkiew i szkoła etat. jcdnokl. Świe­żo powstał tu zakład nauki gospodarstwa ko­biecego z programem obejmującem wszystko, co wchodzi w zakres domowego zarządu. Za­kładem kierować i opiekować się będą siostry opatrzności. Znajdują się 3 karczmy: Murowanka, Lisa Góra i Wydra. W okolicy R. żyły niegdyś bobry, o ozem wspomina Za­wadzki w swojej „Faunie”. Za czasów Rzpltej należała wś do dóbr koronnych, ststwa gró­deckiego, w ziemi lwowskiej a wojew. ru­skiem. W lustracyi z r. 1661 i 1662 (Rkp. Ossol., Nr 2834, fol. 233) czytamy: „Ta wieś zdawna zasiadła na łanach 26. W tej wsi juxta lustrationem A. 1627 było osiadłych poddanych na półłankach 9. Płacił każdy z nich czynszu po gr. 9, owsa po 4 półmiarki, po kapłonie jednym, dwaj po gęsi jednej. Za­grodników bywało 20. Płacili czynszu po gr. 12. Robocizna jak w inszych wsiach była. Teraz żadnego nie masz osiadłego poddanego, tylko zagrodników jest 28, płaci każdy z nich po gr. 12, facit zł. 11 gr. 6. Ciż powinni da­wać po kurze jednej, przychodzi kur 28, po gr. 3 facit 2 zł. 24 gr. Robić powinni po dwa dni w tydzień. Pop z roli i cerkwi płaci zł. 2. Karczma przed wojną była, z której dawano arendy po zł. 25. Teraz jej nie masz. W tej wsi są kmieci osobne i grunta, których jest posesorem JMPan Aleksander Kazimierz Bro­dowski, chorąży zakroczymski, z JMPanią Morawcówną, małżonką swoją. Summa prowen­tu z tej wsi facit zł. 16“. W tejże lustracyi (str. 241 1. c.) czytamy. „Wójtostwo we wsi R. z kmieciami czterema. Tego wójtostwa po­sesorem jest JMPan Aleksander Kazimierz Brodowski, chorąży zakroczymski, wspólnie z JMPanią Morawcówną, małżonką swoją, za przywilejem JMC. króla Jana Kazimierza juris communicationis de dta Varsoviae die 5 Julii A.D. 1659. Na które to wójtostwo intromissyą in castro inferiori Leopoliensi 1659 wzię­tą i zapisaną. Do tego wójtostwa należą ex fundatione primaeva privilegis Sigismundi Augusti de dta Cracoviae, in conventione regni generali A. 1553: najprzód łanów 4, na któ­rych poddani kmiecie są zasadzeni, i dwór przy temże wójtostwie, karczma na półłanku, dwa obszary, na jednym dwór wójtowski, drugi między gajami, ale teraz lasem zarósł. Do tego zapust las wedle tych obszarów, zaś za tym lasem jest niwa Zaruccze nazwana, do tego wójtostwa przynależąca. Łąki do tegoż wójtostwa należą. Zagrodników 8 z placami; jatkę mięsną jedną, gdzie bydło bijać wolno i od każdego bydlęcia po groszu, albo szrot mię­sa wójtowi płacić powinno. Cztery sadzawki, jedna Konrudka, druga Pawlika, trzecia Ra­kówka, czwarta gdzie młyn był, teraz wszy­stkie puste. Szósty grosz czynszów, szosę, kłodę owsa, szóstą kurę od poddanych staro­stwa gródeckiego, w Hodatyczach mieszkają­cych należy. Trzeci grosz z tychże podda­nych z sądów należy, a dwa grosze do zamku gródeckiego. Item spasne od wołów kupiec­kich należy temuż wójtowi. Na którem wój­tostwie suma 1000 złp. jest włożona i zapisa­na, z którego niepowinni suceessores ustępo­wać, ażby suma ta odłożona była. Na toż wój­tostwo lenne prawo sobie uprosił JMPan Bro­dowski i z małżonką do lat 15. Dwór na tem wójtostwie jest z trzech stron ostrogiem oparkaniony. Budynki w nim wszystkie nowe. Budynek pierwszy, w którym izdeb dwie ex opposito z komnatą albo alkierzem jedną, i z izdebką, przy drugiej spiżarnia. Wyszedł­szy z tego budynku po lewej stronie piekar­nia z drzewa nadgniłego, po prawej stronie stajnia dobra, z dębu robiona; w tyle tego bu­dynku po prawej stronie kuchnia, obora i gu­mno z chróstów. Na tem wójtostwie półtanków jest 10. Poddanych osiadłych, którzy

[s.651]

pługi swoje mają, jest 4. Ci robią po 5 dni w tydzień od południa w leoie i zimie. Zażen dzień jeden bez pańszczyzny; dają po 4 pół-miarki owsa miarą gródecką, co czyni pół- miarków 16, po gr. 15 = zł. 8. Kur po 6, za które przychodzi gr. 18. Zagrodników jest 8. Robią po 2 dni w tydzień od południa w lecie i zimie. Komornic jest 4; ci dzień w tydzień od południa robić powinni. Arenda z karczmy, młynka i z mytem i z spasnem na rok facit zł. 100. Staw jest przy tem wójtostwie; ten iż spustoszał, nic nie czyni. Czynszu z pól poddani królewscy i z Rodatycz do starostwa gródeckiego należący, powinni dawać trzeci grosz i trzecią kurę i owies według przywi­leju dawnego, co teraz nie uczyni tylko zł. 10 Za krestencyą ogólnie oszacowaną kładzie się na rok zł. 100. Summa prowentu z tego wójtostwa rodatyckiego na rok facit zł. 218 gr. 18. Ztąd wytrąciwszy na urzędnika sola­rium zł. 16. Na budynku, który swym ko­sztem budował JMPan dzierżawca wytrąca się zł. 77 gr. 18. Restat ,sumy, od której kwarta ma być płacona na Świątki, pod wina­mi w prawie opisanymi, zł. 125. Deklaracya: Uważając przeszłe lata, iż mrozy do urodza­jów tak ozimin jako i jarzyn przeszkodą były, więc i dla przechodzącego żołnierza zasiewy nie mogły być porządne, także i reparacyą budynków, karczmy i młynka przedsięwziąwszy, także okupy poddanych od żołnierzów, do tego załogi wołmi i końmi tychże, także słuszną uznaliśmy, aby od do­płacania za lata przeszłe wolen zostawał, a tylko a data lustrationis nostrae kwartę co rok do skarbu na Świątki płacił i wnosił JMPan dzierżawca”. W tymże rękopisie podany jest zapisek lustracyjny z r. 1570 (str. 247) „W R. jest ludzi osiadłych dwiema połaciami 47. Każdy z nich siedzi na półłanku. Z każdego półłanku dają czynszu po gr. 9, facit zł. 14 gr. 3, z czego wójt dziedziczny za przywile­jem swym bierze szósty grosz. Owsa dannego każdy z nich z półłanku daje po pół kłody miary gródeckiej, po gr. 15, kapłonów z pół­łanku po jednym. Nadto jest kmieci z osobna na półłankach 5. Czterej z nich dają po zł 3, a piąty po zł. 2, ku temu dają owsa po pół kłody, po kapłonie jednym. Pop ruski z cer­kwi i z roli daje czynszu żł. 2. Tywon z łanu nic nie daje. Karczma z półłankiem roli, któ rą mu przydano, czyni per arendam na rok zł. 20, ku temu kapłonów 3. Nadto są jeszcze dwa półłanki puste, które kmiecie orzą za pe­wnym czynszem; z jednego półłanku płacą zł.2 z drugiego zł. 2 gr. 6. Owsa po pół kłody kapłonów po jednym. Nad te wszystkie role zostawa łanów pustych 8 i ćwierci 3, z któ rych łan jeden rozdzielono, półłanek jeden do karczmy przyłączono, jako się wyżej miano wało przy karczmie, a drugi półłanek dano na zamianę plebanowi za niwę jego, która była przyległa do ról folwarkowych. Teraz zostało tylko łanów 7 a ćwierci 3, które lu­dzie zaorywają za pewnym czynszem; z każdego łanu dają po zł. 2 gr. 12, owsa po pół kłody, kapłonów po 2“. W r. 1553, dokumen­tem wydanym w Krakowie d. 17 marca, na­daje Zygmunt August sołtystwo Rodatycze Krzysztofowi Wilkowskiemu (Arch. Kraj. we Lwowie, C., t. 376, str. 727). Dnia 23 ma­ja 1566 (w Lublinie) nakazuje Zygmunt Au­gust Andrzejowi hr. Górce, wałeckiemu i jaworowskiemu staroście, aby jako dzierżawca wsi król. Tuczemp, w star. jaworowskiem położonej, był obecnym rozgraniczeniu królewszczyzny Rodatycz od wsi Laszki (1. c., C., t. 332, str. 500). W tejże samej sprawie dok. z 16 sierpnia 1566 (1. c., C., t. 332, str. 501). Dnia 1 maja 1571 (w Warszawie) rozkazuje Zygmunt August dzierżawcom sołtystwa Rodatycze okazać przywileje i dokumenta komisa­rzom, wyznaczonym do oddania tego sołty­stwa Pawłowi Jaczimirskiemu (1. c., C., t. 334, str. 618). D. 15 marca 1635 (w Warsza­wie) pozwala Władysław IV” Ferdynandowi z Mirowa Myszkowskiemu na pobór drzewa z wójtostwa Rodatycze (1. c., 0., t. 386, str. 1210). D. 2 stycznia 1683 (we Lwowie) ze­zwala Jan III Aswerowi Wrzospolskiemu, cześnikowi czernichowskiemu, na cesyą doży­wocia, które posiada na wójtostwie rodatyckiem, na rzecz Władysława Gnińskiego, sta­rosty grodeckiego (1. c., C., t. 166, str. 668). Dnia 9 lutego 1702 nadaje August II wójto­stwo w R. Janowi Gnińskiemu, wojewodzie pomorskiemu, staroście gródeckiemu (1. c., C., t. 481, str. 668). D. 29 sierpnia 1702 porucza August II Janowi Białoskórskiemu, chorąże­mu bydgowskiemu, sądy komisarskie w wój­tostwie rodatyckiem na czas nieobecności in­nych urzędników (1. c., C., t. 6, str. 761). D. 7 kwietnia 1703 daje August II Władysła­wowi Gurowskiemu, towarzyszowi chorągwi Mikołaja Krosnowskiego, podkomorzego lwow­skiego, wójtostwo w Hodatyczach, opróżnione przez śmierć Jana Gnińskiego, woj. pomor­skiego (1. c., C., t. 481, str. 772). D. 14 maja 1706 r. rozszerza August II prawo do wójto­stwa we wsi R., służące Teresie Potockiej, na męża jej Tomasza, ordynata Zamoyskiego, sta­rostę grodeckiego (1. c., C., t. 486, str. 1238). Dnia 5 paźdz. 1746 r. nadaje August III Franciszkowi i Katarzynie Niekraszom wój­tostwo w R. (1. c., C., t. 552, str. 1863). D. 23 maja 1765 r. pozwala Stanisław August Izabeli Małachowskiej, wdowie po Janie Małachowskim, kanclerzu w. koron., zrzec się wójtostwa w R. na korzyść Hyacynta Małachowskiego, referendarza kor.,

[s.652]

starosty piotrkowskiego (1. c., C., t. 601, str. 555). Lu. Dz.

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply