Narocz

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 6, pod red. F. Sulimirskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, Warszawa 1885, s. 913.

Narocz, mylnie Norocz, niekiedy zwane Miadziolskiem, Zanaroczą lub Zanarockiem jezio­rem, po Lubaniu największe z jezior litew­skich, leży na wsch. od jez. Świrskiego, w pow. święciańskim, mniejszą połową zachodząc w pow. wilejski. Przez rz. Narocz spływa do Wi­lii. Obszar jego wynosi 72’4 w. kw. (1 1/2 m. = 82.4 klm. kw.); największa długość z płn.-zach. ku płd.-wsch. 12 1/2 w. a największa szerokość, licząc od wsi Niesłucza do punktu połączenia N. z jez. Miastro 9 1/2 w. Jezioro, cyplem na którym leżą Nanosy, przedzielone jest na dwie części, z których płn.-zach. mniej­sza. Wybrzeże od cyplu, na którym leżą Nanosy, do wsi Niesłusza stanowi jakby umyśl­nie usypany wał z głazów narzutowych, któ­ry w tem miejscu ma pozór wału ochronnego; podobne nagromadzenie kamieni, znacznie większych wymiarami, spostrzega się w płd.-wsch. stronie jeziora, w okolicy przesmyku oddzielającego jez. Blado. Nakoniec z takichże kamieni złożony jest zach. brzeg wyspy położonej na jeziorze. Na dnie jeziora, niedaleko wsi Nanosów, o kilkaset kroków od brze­gu, ciągnie się równie wał kamieni, na kształt grobli, w kierunku płn.-wsch., długi do 2 w. dający się widzieć w czasie spokojnym. Cypel, na którym leżą Nanosy, wrzyna się blisko na parę wiorst w głąb jeziora, opada on urwisto ku płd., łagodniej ku płn. i zniżając się sto­pniowo ku wsch., przechodzi w oczerety, zna­mionujące małą głębię jeziora na jego końcu. Najwyższe brzegi posiada jezioro na stronie płn.-wsch., tu bowiem ciągną się wzgórza, dzielące jezioro N. od Miadziolskiego i stano­wiące dział wodny pomiędzy Niemnem a Dźwiną. Najwyższy punkt leży 776′ npm. Przeci­wnie brzeg płd. od wypływu rz, N. ku zach. aż za mko Zanarocze jest bagnisty i płaski. Na płd.-zach. stronie wzgórza leżą w pewnej od jez. odległości a po za niemi leżą obszerne bagna, ciągnące się w kierunku jez. Wiszniew­skiego i Świrskiego. Brzegi mniejszej części jeziora bardziej malownicze. Jezioro w ogóle ma dno twarde, pokryte kępkami mchu wo­dnego. Gdzieniegdzie dno jest piaszczyste. Woda jeziora niezmiernie czysta. Najgłębsze miejsca mają się znajdować naprzeciw prze­smyku oddzielającego jez. Blado i zagłębienie to ma wynosić do 34 a nawet 45 mt. Najwię­ksza głębokość wymierzona za pomocą ołowianki prof. Dybowskiego przez Witolda Wróblewskiego wynosi 18’5 mt. (t. j. 60.7 st. ang.) i znajduje się o 3 w. wprost ku wsch. od Nanosów. W płn.-wsch. stronie jeziora, o kilka wiorst od brzegu, na wprost wsi Pasienki znajduje się wyspa, zajmująca koło 5 mr.; roślinność na niej jest bujna i urozmaicona. Podług Korejwy (Opis gub. wileńskiej, po ross.) na wyspie tej stał niegdyś zamek i ist­niała grobla w kierunku ku jez. Miadzioł, usypana z kamieni i służąca do połączenia wyspy z brzegiem, z której obecnie pozostały tylko ślady. Za wsią Pasienkami brzeg jezio­ra staje się wysoki. Wzgórza te stanowią wododział Wilii i Dziany; za niemi leży jez. Miadziolskie. Zbliżając się do punktu, w któ­rym jez. N. łączy się z Miastrą, barwa wód zmienia się nagle z niebieskiej w zieloną a ra­zem z tem jezioro staje się płytkie i ma nie więcej nad 1-1,5 mt. Przesmyk dzielący N. od Miastry ma zaledwie kilkaset kroków sze­rokości; struga łączy oba jeziora. Brzegi Mia­stry ogołocone są zupełnie z lasów, kształt jego nieregularny, głębokość nieznaczna. Za wsią Hatowiczami brzeg jez. N. porasta lasem i usłany jest wielkiemi głazami. Przybrzeżna mielizna ciągnie się tu wszędzie, porasta ona rzadką trzciną i sitowiom. W okolicy skąd wypływa rz. Narocz jezioro jest bardzo płyt­kie, sam brzeg bagnisty, dno jednak wszędzie twarde. U mczka Zanaroczy brzeg wysłany jest jasno zieloną masą wodorostów. Opis jez. N. podał Witold Wróblewski w Pamiętniku Fizyograficznym (t. III: 77-79).

Krz.

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply