Krzemieniec

Liceum Krzemienieckie i kościół licealny.
Szkołę założył Tadeusz Czacki, ówczesny wizytator placówek oświatowych guberni wołyńskiej, podolskiej i kijowskiej, przy udziale Hugona Kołłątaja. Mieściła się w siedzibie dawnego kolegium jezuickiego w zespole architektonicznym pałacu Wiśniowieckich, który po kasacie zakonu przejęła Komisja Edukacji Narodowej. Szkoła miała pełnić funkcję ośrodka edukacyjnego i kulturalnego dla południowo-wschodnich Kresów byłej Rzeczypospolitej, oferując wykształcenie od elementarnego poprzez średnie, zawodowe, aż do półwyższego. Pierwszym dyrektorem placówki został Józef Czech. Pierwotna nazwa szkoły, Gimnazjum Wołyńskie, obowiązywała do 1819 r., potem ranga placówki wzrosła, a jej nazwę zmieniono na Liceum Krzemienieckie. Już jako liceum szkoła mogła nadawać niższe tytuły naukowe.

Liceum szczyciło się bogatą biblioteką opartą na księgozbiorze Stanisława Augusta Poniatowskiego. W roku 1825 biblioteka miała blisko 31 000 ksiąg (bez dubletów) ? w czym wielka zasługa Tadeusza Czackiego. Po upadku powstania listopadowego Liceum Krzemienieckie zostało zamknięte przez władze carskie. Część kadry oraz większość majątku szkoły wchłonął tworzący się właśnie Uniwersytet Kijowski, natomiast biblioteka krzemieniecka (jedna z najcenniejszych i najbogatszych w ówczesnej Polsce) oraz bezcenna galeria Stanisława Augusta Poniatowskiego zostały zrabowane i umieszczone w Kijowie. Biblioteka ta stała się początkiem dla utworzenia Narodowej Biblioteki Ukraińskiej w Kijowie.

Na mocy dekretu marszałka Józefa Piłsudskiego z 1920 r. dawne Liceum Krzemienieckie wznowiło działalność w roku 1922, jako zespół szkół. Była ona kontynuowana do roku 1939.

28 lipca 1941 r., wkrótce po zajęciu Krzemieńca przez wojska niemieckie, Niemcy, na podstawie listy ułożonej przez nacjonalistów ukraińskich, aresztowali przedstawicieli inteligencji polskiej, głównie nauczycieli Liceum Krzemienieckiego. W dniach 28-30 lipca 1941 r. 30 osób z tej grupy zostało przez Niemców rozstrzelanych pod Górą Krzyżową.
(Wikipedia.pl)

Kościół licealny (pojezuicki). Ufundowany przez kasztelana krakowskiego Janusza Antoniego Wiśniowieckiego i wojewodę wileńskiego Michała Serwacego Wiśniowieckiego, w l. 1720-40 wg projektu Pawła Giżyckiego. Po kasacie zakonu był kościołem parafialnym. Od 1832 r. cerkiew prawosławna. Usunięto wtedy dawne wyposażenie i zamalowano freski. Rewindykowany w 1920 r. Za czasów sowieckich zamieniony w salę sportową, na koniec przejęty przez Ukraińską Cerkiew Autokefaliczną.

Zbigniew Hauser

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply