Dominik Cetner

Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 238.

Cetner Dominik z Czertwic (+ 1804), starosta stocki, pan na Husiatynie, Świrzu i Kniahiniczach, był synem Stanisława, star. szczurowieckiego. Wybierany posłem halickim na bezowocne sejmy r. 1752 (grodzieński), 1754, 1756 (wyjąt­kowo z wdztwa ruskiego), 1758,1760, ust w izbie nie otwierał; był też deputatem na trybunat r. 1760—1, za które to funkcje, jako »pro totalitate praw i dobra pospolitego pracujący«, pole­cany był łasce królewskiej i uzyskał dla swego Świrza po pożarze zwolnienie na 3 lata od podat­ków. Zasługiwał się na sejmikach halickich szefo­wi partii dworskiej, Jerzemu Mniszchowi, i pewno dla obrony swych stronników dał się wybrać do sądu kapturowego w bezkrólewiu (30 I 1764). Jako zamożny posesjonat razem z pięciu Potoc­kimi wydał manifest przeciw uchwałom konwokacji 28 VII 1764 i wszedł jako konsyliarz do opozycyjnej konfederacji halickiej. W r. 1766 jako deputat na trybunał koronny, z radością powitał reakcję malkontentów przeciw Czartoryskim; figuruje kolejno wśród konsyliarzy konfederacji lokalnej ruskiej 27 V, halickiej 4 VI, potem gene­ralnej radomskiej. Siedząc przeważnie we Lwowie, do konfederacji barskiej jawnie nie należał, ale Stanisławowi Augustowi zwycięstwa nad domem saskim nie darował: w chwili pierwszego rozbioru pisał o nim do Mniszcha: »Już ten… polski regnant zaprząta się układaniem projektów przy­szłego absolutnego panowania. Pięknie nas swój własny rodak żywo dobija. Niejeden przeklina i przeklinać będzie moment urodzenia i wstąpie­nia jego na tron«. Czuł się zresztą w zakordonowym Lwowie gorzej, niż w Warszawie, »bo teraz monarchowie bardziej mają względy na… podły motłoch, jak na godną szlachtę« (1774). Przyjął jednak, już po przejściu pod panowanie austriac­kie, order św. Stanisława (1775), a w r. 1780 wyrobił sobie od Józefa 11 dziedziczny tytuł hra­biowski i godność magnata galicyjskiego.

Złota Księga XXIV; Diariusze sejmów 1752—60 r.; Hejnosz, Lauda halickie; Prochaska, Lauda wiszeńskie; Konopczyński, Polska w dobie wojny siedmioletniej, W. 1909—II, 2 t.; tenże, Geneza i ustanowienie Rady Nieustającej, Kr. 1917. Listy do Mniszcha w rkp. B. Czart. 3860 i n.

Władysław Konopczyński