Antoni Chamiec

Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 259.

Chamiec Antoni (1840—1908), polityk i ekono­mista, ur. 11 Xl w majątku rodzinnym Andruha na Wołyniu. Pochodził z małopolskiej rodziny zie­miańskiej, używającej przydomka Jaksa. Szkoły ukończył w Równem i Kijowie, w r. 1857 zapisał się na wydział mat.-fizyczny Uniw. Kijowskiego. W tajnym Związku Trojnickim, który objął nie­bawem całą młodzież patriotyczną, brał udział podobno pod pseudonimem Agroskiego. Należał do młodszego pokolenia tzw. chłopomanów, któ­rzy szli w lud, aby pozyskać go dla sprawy wol­ności. Gdy latem 1862 przyjaciel jego S. Bobrow­ski przekształcił spisek na organizację zależną od Warszawy, C. został komisarzem pełnomocnym z ramienia Wydziału Rusi. W grudniu t. r. to­warzyszył E. Różyckiemu do Warszawy na na­rady z Kom. Centralnym; dowodził, że Kraj Za­brany nie jest jeszcze gotów do wybuchu. Mało co wiemy o jego udziale w powstaniu. Jako ko­misarz Rządu Narodowego wydawał w Żytomie­rzu od lipca do listopada 1863 pismo urzędowe Wydziału Rusi, »Walkę«. Wkraczanie drobnych oddziałów z Galicji uważał za zgubne dla kraju, domagał się od Różyckiego wyprawy w większym stylu. W końcu roku wydostał się z Rosji drogą na Petersburg i osiadł w Galicji, gdzie bliscy krewni wyrobili mu obywatelstwo. Od tej chwili zerwał z konspiracją i oddał się całkowicie pracy »organicznej«. W r. 1867 odbył bezpłatną aplikanturę w Wydziale Krajowym, po czym zdał egza­min rządowy na koncepistę-praktykanta w Na­miestnictwie lwowskim. Już w r. 1868 zabrał go do Wiednia Alfred Potocki, mianowany pierw­szym austriackim ministrem rolnictwa. W tym urzędzie spędził Ch. lat 11, dochodząc do rangi sekretarza ministerialnego. Obdarzony w r. 1869 tytułem c. k. szambelana. W r. 1879 poprosił o przeniesienie do kraju, został kierownikiem sta­rostwa w Zaleszczykach i dał się obrać zaraz z te­goż okręgu (gmin wiejskich) do Rady Państwa. Przydzielony był potem do Min. dla Galicji w Wiedniu. W r. 1883 opuścił służbę rządową z rangą radcy namiestnictwa. W Radzie Państwa zasiadał do 1891 i odznaczył się jako referent sze­regu ustaw przemysłowo-skarbowych. W r. 1883 obrany do Sejmu Krajowego z kurii gmin wiej­skich w Zaleszczykach, piastował ten mandat do 1901 r. Pracował stale w komisjach: administra­cyjnej, podatkowej i górniczej, zajmując się żywo sprawami swego okręgu, zwł. przemysłem nafto­wym. W r. 1886 wystąpił z wnioskiem nagłym o wezwanie rządu do zwyżki ceł wwozowych na ropę naftową; spekulanci węgierscy bowiem spro­wadzali z Baku pod nazwą surowca zabarwiony dystylat, rujnując w ten sposób przemysł naftowy w Galicji. Ch. w porozumieniu ze Szczepanowskim bronił tej sprawy w Sejmie i Radzie Pań­stwa, i odniósł częściowy sukces. W r. 1890 zo­stał obrany do Wydziału Krajowego, kierował zrazu działem oświaty, potem kolejowo-drogowym, od 1892 był zastępcą marszałków: San­guszki i Badeniego. Pracował poza tym w Radzie Szkolnej (1891—6), zasiadał w Radach nadzor­czych szeregu banków i tow. kolejowych, przez lat 12 był wiceprezesem T-wa Weteranów 1863 r. Nie stracił też kontaktu z przyjaciółmi z Ukrainy; około 1890 parokrotnie, we Lwowie i Wiedniu, interweniował w sprawie ulg dla Rusinów. Umarł we Lwowie 7 III 1908.

W. Enc. II.; Uruski; Sł. Geograf., Dopełnienia, Andruha. — Nekrolog, »Gazeta Lwowska« z 8 III
1908; Gąsiorowski, Bibliogr. druków dot. powst. styczniowego, W. 1923; Bobrowski T., Pamiętniki, Lw. 1900, II 237, 448; Gawroński F., Rok 1863 na Rusi, Lw. 1902—3; Barwiński A., Zasnowannie katedry ist. Ukrainy w lw. Uniwersiteti, Zap. Szewczenki, Lw. 1925,t.141—3; Schematyzmy Królestwa Galicji i Lodomerii 1879—90; Sprawozdania stenogr. Sejmu Krajowego 1883—95; Kolmer G., Parlament und Verfassung in Osterreich, Wiedeń 1905—7, III—IV. — Arch. Państw., Lw., Akta prezydialne 1867—9, 1878, 1883. Korespondencja w posiadaniu B. Barwińskiego, Lw.

Stefan Kieniewicz