Józef Abelewicz

Polski Słownik Biograficzny, t. 1, Kraków 1935, s. 4.

Abelewicz Józef ks.(1821 – 1882). Ur. 17 III 1821 w parafji Onikszty, pow. wiłkomierskiego, jako syn Wincentego i Anny z Bukszów, po­chodzenia szlacheckiego. Kształcił się w po­wiatowej szkole traszkuńskiej (1833 – 1838), w Diecezjalnem Seminarjum w Wilnie (1840 – 1842), gdzie należał do najzdolniejszych ucz­niów, następnie w Rzym. Katoi. Akademji Du­chownej w Petersburgu (1842-1846), którą ukończył ze stopniem magistra teologji. Świę­cenia kapłańskie otrzymał 6 IV 1846 w Pe­tersburgu, poczem został mianowany kapelanem gimnazjum w Swisłoczy, i w tym samym roku przeniesiony do Seminarjum Duch. w Wilnie, wykładał do r. 1853 teologję dogmatyczną, będąc zarazem prokuratorem (ekonomem). W r. 1853 został administratorem kościoła paraf, w Wołkowysku i dziekanem wołkowyskim, 1856 proboszczem wołkowyskim. Bp Wacław Ży­liński mianował go r. 1852 kanonikiem-koadjutorem. R. 1870 A., powołany na stanowi­sko inspektora Seminarjum Duch. w Wilnie, wykładał do 1872 homiletykę, do 1878 Pismo św. Rektorem Seminarjum został 30 VII 1878 na miejsce usuniętego przez rząd ks. Macieja Harasimowicza. Wykładał prawo kanoniczne, co było wówczas obowiązkiem rektora. Zmarł na apopleksję 3 Vii 1882. Na trudnych wów­czas stanowiskach inspektora i rektora Seminarjum był powszechnie kochany i ceniony, jako prawdziwy ojciec dla kleryków i mądry przewodnik. Wykładał jasno, gruntownie, wzo­rową polszczyzną. Przyczynił się do podnie­sienia Seminarjum i utrzymania ducha kościel­nego i antyrusyfikatorskiego w ponurym okre­sie rządów Żylińskiego.

Archiwum Kurji Metr. w Wilnie; Rkp. Dieło o Wilenskoj Eparch. Seminarii nr 39,1847; Teka
Seminarjum 1840-1845; Formularze duch. diec. wil. 1876, sygn. nr 57i/1533; 1880, sygn. nr 571/1537; Rkp. w Bibl. Sem. Duch. w Wilnie; Księga do zapisywania Alumnów Sem. Diec. Wil. (1835-1844), sygn. 62-3p-129; ks. Kurczewski J., Wspomnienia z przeszłości, rkp. w posiadaniu pryw.; Kurj. Warsz., 11 VII 1882.

Ks. Cz. Falkowski