Archive Category: Rzeczpospolita

Najprawdopodobniej w marcu podpisana zostanie umowa na dostawy…

Do końca XVII wieku kawaleria polska i litewska odnosiły wspaniałe zwycięstwa, z których jesteśmy dumni do dziś. Aż tu nagle, w początkach XVIII wieku, skończyło się pasmo sukcesów. Dlaczego?

Kazirodztwo, pedofilia, zoofilia, czy seks analny wydają się być „wynalazkiem” naszej epoki. Tymczasem wszystkie te zachowania, a nawet jeszcze bardziej egzotyczne, jak na przykład snochactwo, czy sprzedawanie żon, znano już i opisywano w epoce staropolskiej.

Dlaczego polska husaria odnosiła tak spektakularne sukcesy? Między innymi dlatego, że posiadała rumaki, które nacierały na wozy, płoty, piki i inne przeszkody, obalając je, bądź łamiąc. Otwierały w ten sposób drogę do nieprzyjaciela. W takie zastosowanie koni z ledwością wierzą dzisiejsi historycy, a koniarze załamują ręce, gdy o tym słyszą. A jednak mamy wystarczająco wiele dowodów na to, że rumaki rycerstwa polskiego służyły jako żywe tarany!

11 listopada jest datą o niezwykłej wręcz symbolice. Choć kojarzy się przede wszystkim z dniem odzyskania niepodległości, niegdyś był ważnym dla polskiego społeczeństwa dniem kultu św. Marcina. Ponadto, pod datą kryje się również rocznica bitwy pod Chocimiem z 1673 r. – ostatniego tak doniosłego zwycięstwa oręża polskiego epoki przedrozbiorowej, odniesionego własnymi siłami (nie jak pod Wiedniem, gdzie armia polska stanowiła 1/3 sił sprzymierzonych). Niestety niewielu, poza badaczami i pasjonatami epoki Sobieskiego zdaje sobie z tego sprawę. Zresztą i znawcy epoki często nie interesują się Chocimiem, pozostającym bądź co bądź w cieniu o dziesięć lat późniejszej odsieczy wiedeńskiej. Warto zatem przybliżyć te bardzo istotne dla naszej historii wydarzenie, od którego mija w tym roku 340 lat.

Historię tworzą tak wydarzenia doniosłej wagi, jak i zupełnie błahe. Dawne diariusze i pamiętniki są tak ciekawym źródłem informacji, gdyż nie zapominają o rzeczach banalnych, które czasem bawią, czasem wprawiają w osłupienie, choć dla biegu wydarzeń nie mają większego znaczenia. Zbyt często naukowe książki pomijają je, traktując jako zbyteczny balast informacyjny. Tymczasem to właśnie dzięki nim historia jest taka ciekawa. I to nimi, a nie wyliczaniem suchych faktów, można przykuć uwagę zwykłego śmiertelnika. Dlatego pisząc poniższy tekst, starałem się podać jak najwięcej ciekawostek. Jest to więc bardziej historia anegdotyczna, niż stricte naukowa. Właśnie taka, w jakiej kochali się nasi przodkowie i jaką sam uwielbiam. Jest to opowieść o drodze, którą 330 lat temu przebył ze swoim wojskiem polski król, Jan III Sobieski, idąc na odsiecz cesarskiej stolicy. A zaczyna się ona na ówczesnej granicy Rzeczypospolitej.

„W Dziśnie pokazał Mielecki królowi całe już niemal zebrane wojsko polskie, jazdę i piechotę, w pięknym szyku bojowym, podzielone na chorągwie i roty, i defilujące z rozwiniętymi proporcami. Jeźdźcy mieli na sobie kirys i hełm żelazny, a byli uzbrojeni oprócz kopii w szablę, koncerz i parę pistoletów przy siodle w olstrach; defilując sprawiali przeto taki sam huk jak piechota, której właściwą bronią jest rusznica.”

W 1616 roku beg nogajski Iszterek w swym liście do cara, zwrócił się do niego słowem "przyjacielu". Odpowiedź Moskwy była następująca - "Sługa (chłop) cara nigdy nie będzie jego przyjacielem".

Zagrzmiały trąby, uderzono w bębny, kapłani pobłogosławili ruszające do natarcia roty i Polacy uderzyli na wroga. Jako pierwsi starli się Finowie Edwarda Horna (200 koni) z husarzami pułku Aleksandra Zborowskiego. Finowie wystrzelili do kopijników. Ci skruszyli na nich swe "drzewka". Rozpoczęła się kilkugodzinna bitwa...

Zwycięska obrona Smoleńska odbiła się wielkim echem wśród krajów środkowej Europy i sprawiła, że król Władysław IV zyskał miano wielkiego dowódcy.

Objęcie rządów w Moskwie przez księcia Iwana III w 1462 roku, stanowiło przełomowy moment w dziejach Rosji.

Jednym z głównych mierników zwycięstwa na polu bitwy była ilość zdobytych sztandarów. Zwyczajem było, że składano je po bitwie u stóp zwycięskiego wodza, który często wypłacał żołnierzom specjalne nagrody za takie zdobycze.

Każdy wie, że "szlachta uciskała chłopów". Tyle, że ten aksjomat nie wyjaśnia, dlaczego chłopi po pierwszym rozbiorze Polski, obdarzeni przez austriackiego cesarza wolnością, uciekali do wciąż istniejącej Rzeczpospolitej.

27 czerwca 1581 roku, niespełna 200 husarzy z roty Marcina Kazanowskiego, przez 7 godzin broniło Mohylewa przed 30-tysięcznym wojskiem rosyjskim. Broniło nie na murach, ale walcząc w otwartym polu! Gdy z pomocą przybyło im około 300 kawalerzystów lekkiej jazdy, przegoniono nieprzyjaciela spod tego miasta.

Jak licznego przeciwnika można było rozbić pojedynczą szarżą? 7 września 1621 roku, pod Chocimiem do 600 husarzy rozbiło około 10 000 Turków. Dysproporcja sił wynosiła mniej więcej 16 do 1. Czy to jest rekord?

Ataki odpierano pieszo, ogniem broni palnej, a gdy kul zabrakło, ładowano lufy grotami tatarskich strzał. Co ciekawe, również i Tatarzy zeszli z koni do walki "zasłony także sobie porobiwszy z desek, koszów słomianych".

7 września 1621 roku, szarża około 600 husarzy rozbiła i spędziła z pola około 10 000 żołnierzy Imperium Osmańskiego, na widok czego młody sułtan Osman II rozpłakał się z bezsilności.

Traktat andruszowski w zasadniczy sposób zmieniał układ sił na korzyść państwa moskiewskiego, które po latach porażek i niepowodzeń uzyskało w końcu przewagę nad Rzeczpospolitą.