Archive Category: Projekty

Lider ruchu Kukiz'15 w ostrych słowach odniósł się do działań…

1,5 km na pn-wsch. od Dziewiniszek na przeciwległym brzegu rzeki Gawja. Dziś część Dziewiniszek pozostały dwa gospodarsta zamieszkałe, dwa zrujnowane i dom opustoszały wzniesiony przez Niemców w czasie wojny. Mieszkańcy zdziwieni, że był tu zaścianek, nie pamiętają o szlacheckiej przeszłości.

Miasto w Naddniestrzu, liczące 97 tys. mieszkańców. Niegdyś duże skupisko ludności polskiej na terenie Mołdawii. Obecnie brak jest w nim zorganizowanych form życia polskiego. Istnieje tylko parafia prowadzona przez Księży Sercanów. Znajduje się ona także w fazie formowania i budowania ośrodka duszpasterskiego i kościoła. Część wiernych jest Polakami bądź osobami o polskich korzeniach. Duszpasterstwo prowadzi się w niej w języku rosyjskim. Marek A. Koprowski

Liczy około 30 tys. mieszkańców. Stale rozwija się wchłaniając mieszkańców okolicznych wsi , w tym wielu Polaków. Według ocen tutejszych działaczy polskich mieszka ich w nim około pięciuset. Faktyczna liczba jest zapewne większa. Część z nich uległa niestety ukrainizacji. Sporo jest osób starszych, żyjących przy dzieciach, którzy w statystykach są zapisani jako Ukraińcy, a których z powodu starości nie stać już na żadna narodową aktywność. W mieście istnieje prężny oddział Związku Polaków na Ukrainie , kierowany przez Wandę Szatkowską. Jest prowadzona nauka języka polskiego. Funkcjonuje też gromadząca Polaków parafia p. w. Matki Bożej Częstochowskiej, której proboszczem jest ksiądz życzliwy dla polskości. Prowadzi ona budowę nowego kościoła. Marek A. Koprowski

Zaścianek, nad Wersoką 17 km. na pn-zach. od Ejszyszek (gmina loco). Parafia koleśnicka. W pobliskich Wieżańcach mówią: - wszyscy wymarli w Pojedubiu, tylko cmentarz się został. Również za sprawą spiętrzenia nurtu Wersoki i budową zalewu. Historia: Malewski - 1821 - prawowity właściciel Bartoszewicz herbu Bończa. 1800 p pr. wł. Butrymowicz h. Starykoń. 1799 - pr. wł. Podejko h. Korab. 1833 - pr. wł. Pryszmont h. Rawicz, h. Pobóg.

Ruiny dóbr Pawła Xawerego Brzostowskiego czyli resztki tzw "Republiki Pawłowskiej" -eksperymentu społecznego, funkcjonującego tu przed rozbiorami. Tak pisze o niej m. in PSB: Główną zasługą B-go stała się inicjatywa w dzie­le poprawy losu włościan. Nabywszy dobra Merecz (4 mile na płd. od Wilna) w r. 1767, ude­rzony został widokiem przerażającej nędzy i zdziczenia chłopów. ?Nie mógł ? jak wyznaje ? bez uczucia ...patrzeć na owę mizerię, niewiadodomość i grubiaństwo... Sprowadzał ludzi sta­rych, z którymi rozmawiając, oświecał... odstrę­czał od pijaństwa, zachęcał bywać w kościele... w dni niedzielne książki były im czytane poży­teczne... rozdawał nagrody tym, którzy dobrze gospodarowali i opilstwo porzucali. Młodzież w dni wolne... słuchała grającej muzyki, bawiła się tańcowaniem i słuchaniem lektora?. Zdobywszy zaufanie chłopów, z udziałem ich przedsta­wicieli ułożył ustawę, organizującą życie wsi na zasadach samorządu. Ustawa ta, przyjęta uchwa­łą wr. 1769, ogłoszona została p. t. Ustawy stosujące się do dobrego porządku i powinności osiadłych ludzi w dobrach Pawłowie czyli Mereczu, przepi­sane r. 1769 (Wil. 1771, 2. wyd. 1791); składała się z ośmiu artykułów, a mianowicie: powinność chrześcijańska, urzędy, sprawiedliwość, ostrzeże­nie w sądach, milicja ziemiańska, szkoła i le­karz, należność dworowi od włościan, zabezpie­czenie. W 2. wydaniu dodano: postanowienie montis pietatis, czyli skarbu miłosierdzia (1771), ustanowienia z protokułu Izby wyższej z 1. 1772 do 1776, 1778 i 1786; rota przysięgi... 1778 wy­konanej; pozwolenie właściciela dla tejże włości szukania sprawiedliwości w grodzie wojew. wil., jeśliby od następców w prawach swych byli po­szkodowani, spis obowiązkowi powinności z r. 1786. "?Rzeczpospolita Pawłowska?, rządzona przez dwuizbowy parlament, posiadająca własne mun­dury, wojsko i monetę, a?co ważniejsze?szkołę i lekarza, opisywana przez twórcę, obudziła zainteresowanie w kraju, ściągnęła uznanie króla i zapytania (A. i M. Czartoryskich, A. Jabło­nowskiej, St. Poniatowskiego), w jaki sposób wzór ?z utrzymaniem realnych pożytków? mógłby być ?imitowanym?. Przy wszystkich swoich słabych stronach inicjatywa B-go miała wartość i moc za­początkowania doniosłej a trudnej sprawy: ?przełamałeś JWWPD przykładem swoim, kiedy bydlęta... w ludzi przemieniwszy, dałeś dowód, że to nie jest tak trudną rzeczą? ? pisał Fr. Bieliński (1775). Wybicki, delegowany na Litwę w charakterze wizytatora Akademii, obejrzawszy dzieło (nieobecnego wówczas) B-go, sławił je wier­szem ?Podróżny w Pawłowie?: ?Za twym gdyby przykładem szło sarmackie plemię, dopieroby szczęśliwą utworzyło ziemię. Przyjdzie czas, gdy przesądów posągi zwalone dopuszczą, aby było twe imię święcone; stań teraz z Chreptowiczem i Zamoyskim w parze...? Honorowany i wysła­wiany, obdarzony godnością referendarza lit. (1774, zrezygn. 1787), opisał B. kilkakrotnie zaim­prowizowaną przez siebie sielankę (Listy anonima, opisujące komisją wolnych włościan pawłowskich z dziedzicem swoim, ks. Brz., eks-referendarzem W XL... Z powodu wyszłej książki... w r. 1788 o poddanych polskich, b. m. i r.). Mimo to nie oka­zał zbytniego przywiązania do swego dzieła, ani ducha poświęcenia, odjeżdżał bowiem z Pawłowa we wszystkich krytycznych momentach burzliwej epoki, a po 3-cim rozbiorze pospieszył sprzedać majątek i szukał spokojności za granicą."

Miasto rejonowe liczące 48 tys. mieszkańców. Wraz z rejonem stanowiła zawsze duże skupisko ludności polskiej. Stalinowskie deportacje ludności polskiej sprawiły jednak, że polska populacja znacząco się zmniejszyła. Dalej jednak według działaczy polskich w tym mieście i rejonie mieszka ponad 10 tys. Polaków mimo, że oficjalne statystyki podają liczbę pięciokrotnie niższą. W mieście i w rejonie działa aktywnie oddział Związku Polaków na Ukrainie . Skupia on ponad tysiąc członków i należy do największych na Ukrainie. Prowadzi on bardzo różnoraką działalność kulturalną, korzystając z pomieszczeń Domu Kultury Kolejarza. Udało mu się uruchomić nauczanie języka polskiego w kilku szkołach. W jednej ze szkół uruchomił też ciąg klas polskich, które mają stać się zalążkiem polskiej szkoły, szóstej na Ukrainie i drugiej za dawna polską granicą. Władze miasta przydzieliły na jej potrzeby budynek do remontu, ale obecnie chcą się wycofać i w zamian dać działkę na obrzeżu miasta. W Szepietówce brak jest zabytków związanych z kultura polska. Kościół został przerobiony na cerkiew. Jedynym śladem związanym z polskością jest cmentarz rzymskokatolicki. Jest on jednak zdewastowany i wymaga pilnych prac ratunkowych. Polacy w Szepietówce zamieszkują w dzielnicy zwanej potocznie Szanghajem. W Szepietówce funkcjonuje parafia rzymskokatolicka, której obecny proboszcz stara się współpracować z oddziałem ZPU w tym mieście. Polacy mieszkają też w Grudniawce, Horodyszczu, Hrycowie, Jabłonówce, Cmówce, Czerwonym Kwiecie i Chmielówce. W Grudniówce w tamtejszej szkole jako przedmiot fakultatywny jest nauczany język polski. Oddział ZPU jest na etapie tworzenia oddziałów terenowych. Zainteresowanie jego działalnością jest bowiem coraz większe.

12 km. na zach od Solecznik W.( gmina i parafia loco) zaścianek rozebrany jeszcze w okresie miedzywojennym. Po komasacji i ponownej parcelacji gruntów, każdy z gospodarzy uzyskał zwarty obszar ziemi (wcześniej mieli po kilkanaście rozrzuconych kawałków) i przeniósł tam swój dom. Zwarta więś przemieniła się w zbiorowisko rozrzuconych kolonii. Maria Rasiukiewicz wskazuje nam rozorane pole gdzie była wieś, nie pozostały tam nawet drzewa owocowe. Tylko w pobliżu na skraju dajnowskiego lasupodobno jest nieużytkowany cmentarzyk. We wsi mieszkają Jan Zaborowski, Antoni Rasiukiewicz, Szarłat, Bujniewicz, Warnat. W pobliżu w Bohumieliszkach był duży majątek po którym pozostał park a w nim zbudowana po wojnie szkoła

Miasto zbudowane dla pracowników elektrowni atomowej. Liczy około 30 tys. mieszkańców. Stale rozwija się wchłaniając mieszkańców okolicznych wsi , w tym wielu Polaków. Według ocen tutejszych działaczy polskich mieszka ich w nim około pięciuset. Faktyczna liczba jest zapewne większa. Część z nich uległa niestety ukrainizacji. Sporo jest osób starszych, żyjących przy dzieciach, którzy w statystykach są zapisani jako Ukraińcy, a których z powodu starości nie stać już na żadna narodową aktywność. W mieście istnieje prężny oddział Związku Polaków na Ukrainie , kierowany przez Wandę Szatkowską. Jest prowadzona nauka języka polskiego. Funkcjonuje też gromadząca Polaków parafia p. w. Matki Bożej Częstochowskiej, której proboszczem jest ksiądz życzliwy dla polskości. Prowadzi ona budowę nowego kościoła.

Okolica. Położona w gminie Ejszyszki parafia takaż 8 km na pn. od Ejszyszek. Ode wschodu sąsiadowała z okolicą Kiboły.Oprócz nazwy nic nie przetrwało. W tym miejscu istnieje nie użytkowany magazyn kołchozu i krzyż na rozstajach dawnych dróg. Mieszkańcy sąsiednich Kibołów twierdzą że dawni mieszkańcy w większości wyjechali do Polski w 1945 roku a resztę sowieci wywieźli do Kazachstanu. Historia: 1833 - pr. wł. Bykowski h. Bronic. 1833 - pr. wł. Butrymowicz h. Starykoń. 1820 - pr. wł. Cydzik h. Prawdzic. Kozaryn h. Kościesza. 1820 - pr. wł. Monkiewicz h. Lubicz. 1820 pr. wł. Poczobutt (Odlanicki) h. Pogonia II. Puławski h. Ślepowron. 1832 p pr. wł. - Rymkiewicz h. Pomian. 1862 - pr. wł. Songin h. Leliwa, h. Śreniawa.

Po sąsiedzku ze Stawidańcami, 4 km. na wsch. od Podborza. okolica parafia podborska. Ilcewicz Czesław 88 lat, informator: dobra pamięć i trzeźwy umysł. Wielbiciel Piłsudzkiego, ogląda Telewizję Polonia i ubolewa, że w podczas obchodów 70 rocznicy wybuchu wojny nikt nie wspomniał Marszałka. Choruje na serce, ma wszczepiony rozrusznik, mieszka samotnie. Wskazuje pamiątkowy kamień upamiętniający zakończenie odcinka budowy Traktu Marszałka Piłsudzkiego (Grodno - Wilno) który dziś zwalony i pozbawiony tablicy leży w Półstokach. Mieszkali w Nowokuńcach Songin (przed wojną było tu trzech braci Songinów, każdy miał 50 ha. ziemi), Malewski, Rus, Kisiel, Monkiewicz. Obok spalona niedawno chałupa Adama Bohdziewicza syna źle wspominanego "predsiedatiela kołchoza" Słown. Geograf. okolica szlachecka i wieś pow. lidzki gmina Ejszyszki 2 domy 19 mieszk kat. wieś własność Krahelskich.